مقياس انساني در ميدان نقش‌جهان اصفهان

Human scale in Naghshe-Jahan square

مقياس انسانی يكی از مهم‌ترين ويژگی‌های فضاهای شهری است كه نقش مهمی در ايجاد ارتباطی مطلوب بين انسان و فضا دارد. وجود اين ويژگی در فضاهای شهری، فضا را انسانی‌تر كرده و ادراك آن را آسان‌تر می‌نمايد. در بسياری از منابع، شهرهای تاريخی و بافت‌های تاريخی برجای مانده از گذشته، بهترين نمونه برای فهم كيفيت مقياس انسانی دانسته شده است. از همين‌رو در مقاله حاضر تلاش شده تا نمونه‌ ويژه‌ای از فضاهای شهريِ تاريخی، ميدان نقش‌جهان اصفهان، از اين منظر تحليل گردد. هرچند در بسياری از منابع طراحی شهری بر وجود ارتباط مناسب بين ابعاد انسان و فضا در ايجاد مقياس انسانی تأكيد شده اما در ميدان نقش‌جهان كه به دليل ماهيت عملكردی و وسعت بسيارش اين ويژگی ديده نمي​شود، مقياس انسانی همچنان مشهود است. بر اين اساس، مقاله پيش‌رو اين موضوع را بررسی می‌كند كه چه عواملی باعث شده ميدان نقش‌جهان باوجود وسعت بسيار، به فضايی غيرانسانی تبديل نشود و جذابيت و زيبايی‌اش حفظ گردد. بدين منظور، روش توصيفی- تحليلی برای پيش‌برد موضوع به كار گرفته شده است. بررسی‌های پژوهش نشان می‌دهد در اين ميدان، بيشتر با تأكيد بر جنبه‌های ادراكی فضا و نحوه ادراك آن توسط بيننده، به جای ابعاد و وسعت واقعی فضا و اجزای آن، كيفيت مقياس انسانی در ميدان تقويت گرديده است.