مقايسه گونه هاي وحشي و اهلي گلرنگ از نظر تحمل به تنش خشكي و تنوع صفات مرفولوژيك و زراعي

Drought Tolerance of Wild and Cultivated Species of Safflower and Assessment of Morphological Variation

خویشاوندان گیاهان زراعی حامل ژن های مفیدی هستند كه می توان از آنها در برنامه های اصلاحی بهره برد. این پژوهش در سال1390 با هدف بررسی تنوع ژنتیكی و ارزیابی تحمل به خشكی 46 ژنوتیپ از پنج گونه وحشی و اهلی جنس Carthamusدر مزرعه دانشگاه صنعتی اصفهان در دو محیط رطوبتی (نرمال و تنش خشكی) صورت گرفت. نتایج نشان داد كه گونه های مختلف گلرنگ عكس العمل متفاوتی نسبت به تنش خشكی داشتند. عملكرد دانه در بوته در دو گونه C.tinctorius وC. palaestinus تحت تنش خشكی كاهش معنی دار داشت ولی تنش خشكی بر این صفت در دیگر گونه ها تاثیر معنی دار نداشت. گونه C. palaestinus از نظر عملكرد دانه، اجزای آن و درصد روغن ر هر دو شرایط رطوبتی نسبت به سایر گونه ها برتری داشت. مقایسه گونه ها براساس شاخص تحمل به خشكی (STI) نشان داد كه گونه C. palaestinus بیشترین میزان تحمل به خشكی را دارا بود. تجزیه خوشه ای 46 ژنوتیپ مورد بررسی براساس صفات مورفولوژیك و زراعی نشان داد كه در هر دو شرایط عدم تنش و تنش سه گونه C. tinctorius، C. palaestinus و C. oxyacanthus دارای كمترین فاصله نسبت به هم و دارای بیشترین فاصله نسبت به دو گونه وحشی دیگر بودند. در مجموع دو گونه خویشاوند و تلاقی پذیر با گونه زراعی یعنی C. palaestinus (بدلیل عملكرد بالا در هر دو شرایط رطوبتی و شاخص STI بالا) و گونه C. oxyacanthus (بدلیل عدم كاهش عملكرد در شرایط تنش) را می توان برای انتقال صفت تحمل به خشكی به گونه زراعی معرفی كرد.

Wild species of crop plants carry useful genes which can be used for breeding programs. This study was performed to investigate genetic variation of 46 genotypes from five Carthamus species and to evaluate their drought tolerance under field conditions (normal and deficit moisture environments) during 2011at Isfahan university of technology research farm. Results indicated that safflower species had different response to drought stress. Results showed that drought stress significantly reduced seed yield in C. tinctorius and C. palaestinus. The wild species of C. palaestinus had higher seed yield, its component and oil percent compared other species in both moisture conditions. Drought tolerance indice (STI) showed that C. palaestinus had the highest drought tolerance. Cluster analysis based on agro-morphological traits indicated that three species C. tinctorius, C palaestinu and C. oxyacanthus had the most similarity among studied species. Finally in respect to high hybridization of two main safflower relatives C. palaestinus (because high STI) and C. oxyacanthus (because high stability under drought condition) are suitable source for transferring drought tolerance genes to cultivated species.