ارزيابي فراواني و تغييرات عناصر پلاتينيوم و پالاديوم در كاني‌هاي پيروكسن و كروميت پيروكسنيت‌هاي منطقه نيريز

Evaluating the abundance and variations of platinum and palladium elements in pyroxene and chromite minerals of pyroxenites from Neyriz area

افيوليت نيريز واقع در استان فارس كه در كرتاسه پاياني و در اثر بسته شدن اقيانوس نيوتتيس و برخورد صفحه عربستان با صفحه ايران زمين تشكيل شده است، داراي پتانسيل‌هاي فراوان معدني بخصوص كروميت مي‌باشد. پيروكسنيت ‌‌‌يكي از واحدهاي اصلي تشكيل دهنده‌ اين افيوليت‌ بوده و تجزيه ريز‌كاوش الكتروني (EMP) نشان مي‌دهد كلينوپيروكسن (ديوپسيد)، ارتوپيروكسن (انستاتيت) و اليوين (كريزوليت) غالبترين كاني‌هاي آن مي‌باشند. فراواني Cr2O3، Al2O3، Fe2O3، MgO و TiO2 در كروميت‌هاي موجود در پيروكسنيت‌هاي نيريز تطابق خوبي با كروميت‌هاي تيپ انباني دارند و از ماگمايي با تركيب بونينيتي داراي (100 Cr/(Cr+Al)) Cr# بالا و TiO2 پايين منشا گرفته‌اند. نتايج داده‌هاي حاصل از تجزيه طيف‌سنج جر‌‌مي- پلاسماي جفت‌شده القايي (ICP-MS) به روش آماده‌سازي آذرمحك نشانگر غني‌شدگي عناصر گروه پلاتين در توده افيوليتي نيريز نسبت به گوشته اوليه است. به‌علاوه تمركز پلاتينيوم و پالاديوم در كروميت‌هاي موجود در پيروكسنيت‌ها نسبت به كاني‌هاي پيروكسن بالاتر ‌‌مي‌باشد. به‌طور كلي ميزان اين عناصر در پيروكسنيت‌هاي نيريز بسيار كمتر از حد اقتصادي (ppm 5) است.

Neyriz ophiolite in Fars Province which formed as the result of the closure of Neo-Tethys ocean and Arabian-Iranian plate collision in Late Cretaceous, has high potential for ore deposits, in particular chromite. Pyroxenite is one of the main constituent units of ophiolites and electron microprobe analysis (EMP) shows that clinopyroxene (diopside), orthopyroxene (enstatite) and olivine (cherysolite) are the most abundant minerals. The abundances of MgO, Fe2O3, Al2O3, Cr2O3 and TiO2 in chromites of Neyriz pyroxenites show affinities with the podiform chromites which formed from magma with bonititic composition with high Cr# (100 Cr/(Cr+Al)) and low content of TiO2. The results of Inductively Coupled Plasma-Mass Spectrometry (ICP-MS) analyses accompanied with the fire assay precon-centration demonstrate that platinum group elements in Neyriz ophiolite are more enriched relative to those of the primitive mantle. In addition, the concentrations of Pt and Pd in chromites within pyroxenites are higher than those of the pyroxene phases. In general, the amounts of these elements in Neyriz pyroxenites are much less than of economic threshold (5 ppm).