بررسي چگونگي پردازش زمان در غزليات شمس با استفاده از شگرد جريان سيال ذهن

The Review of Time Processing in Shams Ghazals: Applying Stream Of Consciousness Technique

برخي از غزل هاي مولوي، ويژگي هايي دارد كه ذهن خواننده را به سوي مباني فكري آثار جريان سيال ذهن معطوف مي كند. مقاله حاضر به بررسي مقوله زمان با استفاده از بنيان هاي نظـري اين تكنيـك درباره زمـان در غزل هاي مولوي مي پردازد. پيش فرض پژوهش، پرش هاي زماني و رفت و برگشت هاي مكرر به گذشته و حال در طول غزل و نيز اهميت زمان حال در لحظه آفرينش شعر مولوي است. در يك دسته بندي كلي مي توان زمان در غزل وي را به دو نوع خطي و پيوسته و غيرخطي و ناپيوسته تقسيم كرد. نوع دوم زمان، غزل ها را به لحاظ زماني به آثار جريان سيال ذهني نزديك مي كند. مبناي محاسبه پرش هاي زماني در اين مقاله لحظه شروع غزل است. بدين گونه گاه مولوي بر بنيان قانون تداعي آزاد كه بر قلمرو ذهن وي تسلط دارد، از زمان حال به گذشته، گاه از گذشته به حال و در مواردي ضمن مرور خاطرات گذشته به آينده سفر مي كند و در نمونه هايي نيز ميزان پرش ها و رفت و آمد به گذشته و حال سرعت مي گيرد و تداوم مي-يابد. اين مسيله مي تواند بر زبان، شيوه هاي روايي، چگونگي تصويرآفريني و موارد ديگر در غزل وي تاثير گذارد.

Some of Molavi’s ghazals have specific features that guide readers’ mind through intellectual basics of stream of consciousness works. The study reviewed the category of Time in Molavi’s ghazals using theoretical bases of this technique about Time. Research hypothesis is as follows: time warps, repetitive round trips to past and present time during every Ghazal and the importance of present time in creation moment of Molavi’s poem. We can divide time in his Ghazals, in a general categorization, to two linear-continuous and nonlinear- discontinuous kinds. Second kind of time closes Ghazals to stream of consciousness works. Measuring basis for time warps is start moment of Ghazal in the study. Molavi, based on rule of free association dominating his mental domain travels from present to past, past to present, and in some cases, travels to future reviewing past mementos and in some cases, time warps and round trips to past and present are so fast and continuous. This issue can affect language, narrative methods, kind of imagery and other cases in Ghazal.