معرفت تاريخي و عينيت تاريخ از نظرگاه مقريزي

Historical Knowledge and Objectivity of History in view of Maqrizi

پرسش از امكان معرفت تاريخي و عينيت تاريخ يكي از دغدغه‌هاي مهم فيلسوفان انتقادي تاريخ در گذشته و امروز بوده است. اين پرسش كه ارتباط مستقيم با مقوله علميت تاريخ دارد خواستار آن است كه تاريخ بايد فارغ از هرگونه نگاه شخصي و ارزشي عرضه گردد و در اين صورت است كه مي‌تواند در جايگاه علمي قرار گيرد. بنابراين اهميت اين موضوع با بررسي آثار تاريخي مورخان مسلمان به جهت واكاوي مفهوم عينيت تاريخ و امكان معرفت تاريخي مورد اهتمام نويسنده قرار گرفت. مفاهيمي چون امكان معرفت تاريخي و عينيت تاريخ و مباحثي چون دخالت ارزش‌ها و گزينش در تاريخ، چارچوب اين تحقيق را تشكيل مي‌دهند. نويسنده در اين مقاله بر آن است تا به بررسي ديدگاه تقي‌الدين مقريزي (م. 845) در قالب مفاهيم گفته شده بپردازد. در پژوهش انجام شده مشخص گرديد مقريزي حصول شناخت تاريخي را امكان‌پذير مي‌داند و راه وصول آن‌را محدود به ابزارهاي مادي و حسي نمي‌داند. از طرف ديگر از داده‌هاي مقريزي چنين بر مي‌آيد كه عينيت فارغ از ارزش گذاري محال است اما نه به بهاي تاثير ارزش‌ها براي تحريف يا همسو سازي تاريخ با پيش‌ فرض‌هاي مقبول مورخ.

The Question concerning the possibility of historical knowledge has been one of the major concerns of critical philosophers of history in the past and present time. This question being directly related to the objectivity of history demands the presentation of history regardless of any personal view and value; therefore, it could be set in the position of science. Consequently, the importance of this issue along with the investigation of historical works of Muslim historians to study the concept of objectivity of history and possibility of historical knowledge has been attempted by the author. The framework of this research includes the concepts such as the possibility of historical knowledge as well as the objectivity of history and the issues like intervention of values and selection in history. The author of the article is to investigate the view of Taqi al-Din Maqrizi (845 A.D) concerning the stated concepts. The research clarified that in view of Maqrizi, the historical knowledge would be attainable and the way of accomplishment is not limited to material and concrete means. On the other hand, Maqrizi’s findings reveal that the objectivity void of valuing would be impossible but at the same time the effect of values for the alteration or making it in line with accepted presumption of historians should not be ignored.