كاني‎شناسي و ژيوشيمي گلسنگ‌هاي نيوپروتروزوييك كاهار در كوه كاهار (شمال باختر تهران)

Mineralogy and Geochemistry of the Neoproterozoic Kahar Formation Mudrocks, Kahar Mountain, NW of Tehran

سازند كاهار در برش الگوي خود واقع در كوه كاهار، 75 كيلومتري شمال باختر تهران، از حدود 1000 متر سنگ‌هاي آواري (بيشتر گلسنگ) تشكيل شده است. اين مطالعه با تكيه بر روي تركيب كاني‌شناسي و ژيوشيميايي اين گلسنگ‌ها به‌دنبال شناسايي منشا احتمالي و جايگاه زمين‌ساختي آنهاست. مطالعات ميكروسكوپ نوري و XRD نشان مي‎دهند كه اين گلسنگ‌ها از كوارتز، فلدسپار (به‎ويژه پلاژيوكلاز) و به‌ميزان كمتر كاني‌هاي فيلوسيليكاتي (بيشتر ايليت و كلريت) تشكيل شده‌اند. بررسي سنگ‌نگاري گلسنگ‌ها با استفاده از SEM-EDX نشان مي‎دهد كه فرم‌هاي صفحه‌اي ايليت و كلريت ممكن است طي دياژنز (ايليتي شدن و كلريتي شدن) شكل گرفته باشند. تقسيم‎بندي گلسنگ‌هاي مورد مطالعه بر پايه انديس بلوغ، آنها را تكتيك و فيلو-تكتيك، نهشته شده در حوضه‌هاي مرتبط با جايگاه زمين‌ساختي جزاير كماني (قاره‌اي) نشان مي‎دهد. انديس شيميايي دگرساني (به‌طور ميانگين 70) و متغيرهاي A-CN-K به‌دست آمده براي گلسنگ‌هاي كاهار، نشان‌دهنده هوازدگي شيميايي متوسط در ناحيه منشا آنهاست. همچنين، تركيب شيميايي گلسنگ‌ها، نشان از تاثير كم چرخه مجدد رسوبي در نهشته‌هاي كاهار است. نمودار‌هاي تفكيكي ژيوشيميايي، نسبت عناصر فرعي غير متحرك و نيز داده‌هاي عناصر خاكي كمياب گلسنگ‌ها، نشان‌دهنده منشا گرفتن رسوبات اين گلسنگ‌ها از منشاهاي فلسيك و نهشته شدن آنها در حوضه‌اي مرتبط با جايگاه زمين‌ساختي جزاير كماني است. مدل به‌دست آمده براي جايگاه زمين‌ساختي حوضه كاهار در نيوپروتروزوييك پسين را مي‎توان توسط مدل‌هاي جديدي كه ايران را مشابه با زمين‌هاي كماني آوالونيا و كادوميا به‌عنوان بخشي از زمين‌هاي حاشيه شمالي گندوانا در نظر مي‎گيرند، تفسير كرد.

The Kahar Formation at its type locality in the Kahar Mountain, 75 km NW of Tehran, consists of about 1000 m of siliciclastic rocks (mainly mudrocks). This study focuses on the mineralogical and geochemical composition of these mudrocks to identify possible source areas and their tectonic setting. The optical microscopy and XRD studies suggest that the mudrocks are rich in quartz and feldspar (especially plagioclase) and have low phyllosilicates (mostly illite and chlorite). SEM-EDX petrographic investigation of mudrocks reveals that platy illite and chlorite may have formed during the diagenesis (illitization and chloritization). Classification of studied mudrocks based on the maturity index, indicate that they are tectic and phyllo-tectic types, deposited in basins related to an (continental) island arc tectonic setting. The Chemical Index of Alteration (average 70) and A–CN–K parameters indicate that a moderate chemical weathering has taken place in the source region of the Kahar mudrocks. In addition, the chemical composition of mudrocks suggests that the amount of sediment recycling is very low in the Kahar deposits. The geochemical discrimination diagrams, immobile trace element ratios and Rare Earth Elements of mudrocks suggest that the Kahar mudrocks were derived mainly from the felsic sources and deposited in the basins related to an island arc tectonic setting. The resulting model for the tectonic setting of the Kahar basin during the Late Neoproterozoic can be best explained by recently models that considered Iran as part of Peri-Gondwanan terranes, similar to the Avalonia and Cadomia arc terranes, occupying the northern margins of Gondwana.