شناسايي و تبيين عوامل موثر بر توانمندسازي روان‌شناختي زنان در خدمات اطلاعاتي و دانشي

Explaining Effective Factors on Female’s Psychological Empowerment in Information and Knowledge Services

پژوهش حاضر با هدف شناسايي و تبيين عوامل موثر بر توانمندسازي روان‌شناختي زنان در خدمات اطلاعاتي و دانشي انجام شد. اين پژوهش بر مبناي هدف از نوع كاربردي و برحسب روش و چگونگي به‌دست آوردن داده‏هاي مورد نياز،‏ آميخته اكتشافي با كمك راهبرد توصيفي‌ـ پيمايشي است. براي بسط مدل نظري (مدل اسپريتزر) و همچنين پي‌بردن به عوامل موثر بر توانمندسازي روان‌شناختي زنان كتابدار و اطلاع‏رسان،‏ تعداد 9 مصاحبه‏ با مديران زن شاغل در كتابخانه‏هاي عمومي شهر تهران انجام گرفت. يافته‏هاي بخش كيفي نشان داد 8 مولفه بر توانمندسازي روان‌شناختي زنان تاثيرگذار است. مولفه‏هاي دانش و مهارت تخصصي،‏ انگيزش، و الگوسازي به ساير عوامل موثر بر توانمندسازي روان‌شناختي در مدل نظري اضافه شد،‏ و درنهايت تركيب يافته‏هاي بخش كيفي و مدل اسپريتزر مدل مفهومي پژوهش را به‌وجود آورد. جامعه آماري در بخش كمي،‏ 137 نفر از زنان كتابخانه‏‏هاي عمومي شهر تهران بودند. براي گردآوري داده‏ها از پرسشنامه خودساخته عوامل موثر بر توانمندسازي روان‌شناختي استفاده شد. روايي پرسشنامه به وسيله روايي محتوا تاييد شد. همچنين، پايايي پرسشنامه با استفاده از آلفاي كرونباخ 90درصد تعيين شد. براي تحليل يافته‏ها در اين پژوهش از نرم‏افزار PLS جهت تحليل عاملي و مدلسازي معادلات ساختاري استفاده شد. يافته‏هاي پژوهش نشان مي‏دهد عوامل فردي موثر بر توانمندسازي روان‌شناختي كاركنان زن به ترتيب عبارت‌اند از: انگيزش،‏ الگوسازي،‏ دانش و مهارت تخصصي، و عزت نفس. عوامل گروهي موثر بر توانمندسازي روان‌شناختي كاركنان زن به ترتيب عبارت‌اند از: اهميت گروهي،‏ اعتماد بين‌گروهي،‏ ادراك‏گروه ‏از ميزان تاثيرگذاري و تصميم‏گيري گروهي. عوامل سازماني موثر بر توانمندسازي روان‌شناختي كاركنان زن به ترتيب عبارت‌اند از: وضوح نقش،‏ حيطه كنترل،‏ دسترسي به اطلاعات،‏ فضاي مشاركتي،‏ دسترسي به منابع،‏ و حمايت‌هاي سازماني.

The purpose of this paper is to identify and explain the factors affecting female’s psychological empowerment in the information and knowledge services. This paper is based on applied research and mixed method including descriptive and survey .First by using qualitative approach, for expanding and explaining effective factors of pycholigical empowerment of women librarians and informationist, nine interviews with female managers were done. Results showed that 8 factors were effeted on psychological empowerment, from these factors; professional knowledge, modeling and motivation were added to the conceptual model.Finally assimilation of qualitive results and sprietzer’s model, made conceptual model .In the quantitative approach, the population of study was 137 female employees of Tehran’s public libraries as an information and knowledge centers. The researchers designed the questionnaire including factors for data collection.Cronbach‘s alpha for this questionnaire was 90%. PLS software and structural equation modeling was used for data analysis.The findings indicated that the most effective factor on the female’s psychological empowerment in the information and knowledge services were individual factors including motivation,modeling,knowledge/job skills and self esteem. Then organizational factors including importance of the team, trust among team, perceived team effectiveness, participative decision-making and finally group factors such as role resolution, span of control, access to information, participative climate, access to resources and organizational support were effective on female employees’ psychological empowerment in information and knowledge services.