مروري بر كاربردها و عوارض حجامت در طب سنّتي ايران

An overview of the uses and side effects of cupping (hejamat) in Iranian traditional medicine.

روند فزاينده‌اي در استفاده از طب مكمل در ميان جوامع گوناگون به وجود آمده است. از اين ميان، حجامت يكي از شيوه‌هاي طب مكمل است كه در فرهنگ‌هاي گوناگون آسيايي مانند چين و ايران رواج بسياري دارد. در منابع طب سنّتي ايران پنج شيوه براي خارج كردن خون از بدن ذكر شده است. از اين ميان، حجامت بيش از ساير روش‌ها استفاده مي‏شود. باوجود اقبال عمومي بسيار زياد به حجامت در جامعه‌ ما، متاسفانه اطلاعات درباره عوارض و احتياطات اين شيوه‌ درماني در ميان مردم و حتي دانشگاهيان بسيار محدود است. حجامت دو گونه است: حجامت با شرط، كه در اين نوع همراه با گذاشتن ليوان حجامت تيغ‎زدن نيز صورت مي‌گيرد. در نوع دوم كه حجامت بدون شرط است، تنها از ليوان حجامت يا بادكش استفاده مي‌كنند و خون گرفته نمي‌شود. در حجامت همراه با شرط يا تيغ‎زدن بسته به تشخيص درمانگر و وضعيت بيمار ميزان متناسبي خون گرفته مي‌شود. در طب سنّتي ايران حجامت براي دو گروه توصيه شده است: گروه اول افراد سالمي هستند كه در معرض خطر غلبه‌ خون در بدن هستند. دوم، بيماراني كه به علت تجمع ماده‌ فاسد در يكي از اعضاي خود نياز به خارج كردن خون فاسد از بدن دارند تا طبيعت بتواند بر بيماري غلبه كند. سن زير دو سال و بالاي 60 سال براي انجام حجامت مناسب نيست. افرادي كه ضعيف و لاغرند و كم‌خوني دارند، نبايد تحت حجامت با شرط قرار گيرند. شرايط عمومي انجام اين شيوه‌ درماني بر اساس وضعيت جسمي و روحي بيمار، سن، عادات و شرايط محيطي تعيين مي‏شود. شرايط اختصاصي نيز بر اساس نوع بيماري مشخص مي‏شود و بر اساس نشانه‌هاي بيماري محل خاصي براي حجامت در نظر گرفته مي‌شود.

There is an increasing trend to CAM therapies worldwide. Cupping is one of the oldest medical practices which are very common intervention in Asian societies like China and Iran. There are 5 way for removing extra blood from the body in the resources of Iranian traditional medicine. Wet cupping is more common in Iranian culture. Despite the general acceptance of the bloodletting in our society, unfortunately, there is very limited information about side effects and precautions of this method among the people, even academics. Cupping is divided into two groups. Cupping with scarification and Cupping without scarification. The dry cupping is without bloodletting. Cupping with scarification and bloodletting works in the way that the morbid matters evacuated through the scarified skin, and cupping without scarification deviates the morbid matters from the compromised organs. In Iranian traditional medicine, wet cupping is recommended for 2 groups. Wet cupping in the health state is just for preventing the overwhelming of the blood humor in the susceptible individuals. In disease states, the wet cupping is a treatment for diseases in them, the patients confront with the abundance of the blood humor. Therapeutic effects of wet cupping considered as cleansing the morbid matters especially when there is abundance of sanguine humor with or without the other humors. The people who are under 2 years of age and above 60 years old are not suitable for bloodletting. Wet cupping is contraindicated in the people who are emaciated and anemic. The primary conditions for prescription of the wet cupping are determine based on the patientʹs physical and mental status, age, habits and environmental conditions. Specific requirements will be determined based on the type of disease and the symptoms of organ involvement.