بررسي تغييرات توليد مراتع استپي استان اصفهان با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده

A study on production changes of steppic rangeland of Isfahan using the standard precipitation index

اكوسيستم‌هاي مرتعي در مناطق خشك، زيست‌بوم‌هاي حساس و شكننده‌اي هستند كه در برابر عوامل مختلف از جمله تغييرات اقليمي به‌ويژه بارندگي، به‌سادگي در معرض تخريب قرار مي‌گيرند. در چنين شرايطي وقوع خشك‌سالي‌ها در عرصه‌هاي منابع طبيعي همواره قابل انتظار مي‌باشد. در اين پژوهش ارتباط بين توليد گونه‌هاي مرتعي و تغييرات زماني و كمي بارش مورد بررسي قرار گرفت. به‌طوري كه توليد مراتع در يك دوره آماري 10 ساله (1387- 1377) در اقليم رويشي استپي استان اصفهان (علويجه، موته، كلهرود و گردنه شاديان) با استفاده از نمايه استاندارد بارش (SPI) و ارتباط شاخص خشك‌سالي در مقياس‌هاي زماني سه، پنج و هشت‌ماهه با توليد 10 ساله مراتع استپي اصفهان مورد ارزيابي قرار گرفت. سپس جدول تجزيه واريانس و ماتريس هم‌بستگي بين عوامل توليد و شاخص SPI تشكيل شد. نتايج نشان داد كه شديدترين خشك‌سالي در سال 1387 و تقريباً هم‌زمان با كم‌ترين توليد در مراتع استپي اتفاق افتاده است. هماهنگي و مطابقت بين منحني‌هاي ميزان توليد و شاخص SPI در مراتع مورد مطالعه مشاهده شد، به‌طوري كه در بيش‌تر موارد حداكثر و حداقل توليد هم‌زمان با بيش‌ترين و كم‌ترين مقدار شاخص SPI اتفاق افتاده بود. هم‌چنين، نتايج حاصل از ماتريس هم‌بستگي بين عوامل مذكور حاكي از آن است كه توليد مراتع با شاخص استاندارد بارش در سه مقياس زماني با ضرايب بيش از 63 درصد و در سطح احتمال يك و پنج درصد هم‌بستگي دارد. با توجه به تاثيرپذيري توليد مراتع مورد بررسي از بارش بهاره و هم‌چنين، عمق خاك كم‌تر از 30 سانتي‌متر، شاخص SPI با بازه زماني سه‌ماهه به‌منظور ارزيابي خشك‌سالي در مراتع توصيه شد.

Rangeland ecosystems in semi-arid regions are vulnerable systems to climatic changes specially precipitation. In such conditions droughts are predictable. In this study the relationship between rangeland production and spatial and temporal changes of precipitation was investigated. Therefore, rangeland production through 10 years data set (1377-1387) in steppic bioclimatic of Esfahan province (Alavije, Muteh, Kalahrood and Gardaneshadian) using Standard Precipitation Index (SPI), the relationship between SPI series of 3, 5 and 8 month time scales, and rangeland production of 10 years. Thus Anova and correlation matrix between production and SPI factors were formed. Results indicated that the most severe drought has occurred in 1387 simultaneously, with the least production. A harmony between change trend of production and SPI in the sites showed that in most cases maximum and minimum production have occurred simultaneously with maximum and minimum of SPI series. Also, the production correlated with SPI series of three, five and eight monthsʹ time scales with correlation coefficients more than 63 percent which were significant in 1% and 5% level. Due to efficacy of production from spring precipitation and soil depth less than 30 cm in the sites, it is proposed to use SPI series of three months scale to evaluate drought in similar rangelands.