بررسي تغييرات مورفولوژيكي رودخانه اترك در يك بازه زماني 20 ساله

Morphological changes of river Atrak a period of 20 years

مرزهای رودخانه ای، یكی از انواع مرز های بین المللی هستند كه به خاطر تغییرات موفولوژیكی بستر و انحرافات كانال آنها، همواره مشكلات و تنش هایی را در تعیین حدود مرز كشورهای فیمابین بوجود می آورند. در این پژوهش مورفولوژی رودخانۀ مرزی اترك در بازه ای به طول تقریبی 150 كیلومتر از محل اتصال شاخه سومبار تا دریای خزر مورد بررسی قرار گرفته است. با استفاده از تصاویر ماهواره ای TM وETM سال های 1994، 1999 و 2013 بستر رودخانه اترك در 3 بازه زمانی با استفاده از تحلیل های سنجش از دوری نرم افزار ENVI استخراج گردید. سپس پارامترهای هندسی مانند طول رودخانه، طول موج، ضریب خمیدگی، زاویه مركزی برای بررسی تغییرات با روش برازش دایره های مماس بر قوس رودخانه در محیط نرم افزاری Auto Cad انجام و مقایسۀ تغییرات مورد مطالعه قرار گرفت. مقایسه پارامترهای هندسی قوس های پیچانرودی و میل و جهت آنها، از تغییرات در بعضی قوس ها و در نتیجه تغییر مورفولوژی و ناپایداری كانال رودخانه حكایت می كند. در اطراف روستاهای ترشكلی و داشلی برون مسیر رودخانه در هر 3 دوره تغییر كرده به طوری كه در اطراف روستای ترشكلی تغییرات به نفع تركمنستان و در روستای داشلی برون به نفع ایران بوده است. این تغییرات به دلیل وجود سازندهای فرسایش پذیر بستر و كناره های رودخانه بوده است. در نتیجه مشخص می گردد كه بستر و كانال رودخانه اترك در حال تغییر بوده و عوامل این تغییرات با نوع سازندهای زمین شناسی، فرسایش پذیر بودن سازندهای كنار بستر رودخانه، افزایش بار رسوبی بستر، تغییرات دبی جریان آب، عوامل انسانی و در نهایت فرسایش كناری رودخانه ارتباط دارد.

River boundaries, international boundaries are one of the variations and deviations canal beds, the problems and tensions between the countries forming the delimitation. Atrak River for various reasons, including putting on the erosion of geological formations, human activities such as land use changes and the morphological changes.In this study, the morphology of the river Atrak range approximately 150 km sumbar the junction of the branch to the Caspian Sea has been studied. Using TM and ETM satellite images in 1994, 1999 and 2013 timeframe river Atrak 3 of sensing distance using ENVI software were extracted. Geometric parameters such as the length of the river, wavelength, and index of curvature, central angle and arc tangent circle fitting method for assessing changes in river environments do Auto Cad software comparison in the change has been studied. Comparison of geometric parameters meander arches and desire for the third period, the changes in certain arc and thus suggests that river channel morphology and instability. In the villages tarshekli and dashlibron around the river has changed course so that the tarshekli village change will benefit Turkmenistan and around the village of dashlibron out in favor of Iran. These changes are due to the erosion of the river bed and banks. As a result, it becomes clear that Atrak river bed and channel are changed and the change of the type of geological formation, formation of erosion along the river bed, bed sediment load increases, changes in water flow, human factors and the erosion of adjacent is related rivers.