تعيين تنوع ژنتيكي و بيماريزايي جدايه‌هاي Fusarium solani نخود ايراني با استفاده‌از نشانگرهاي RAPD و AFLP در استانهاي خراسان رضوي و شمالي

Genetic diversity and pathogenesity of Fusarium solani isolates of chickpea using RAPD and AFLP markers in Razavi and Northern Khorasan provinces

بيماري پوسيدگي سياه ريشه نخود با عامل f. sp pisi Fusarium solani يكي از مهمترين بيماري‌هاي قارچي نخود در ايران از جمله ‌استان خراسان رضوي و شمالي به شمار مي‌رود. با توجه خلا علمي در خصوص تنوع ژنتيكي جمعيت‌هاي اين قارچ، از نشانگرهاي RAPD و AFLP با هدف تعيين تنوع ژنتيكي و بيماريزايي جدايه‌هاي استفاده گرديد. لذا از 50 مزرعه در مناطق عمده نخود كاري استان‌هاي خراسان رضوي و شمالي نمونه برداري صورت گرفت. پس از جداسازي، خالص سازي و اثبات بيماريزايي 28 جدايه بيماري‌زا F. solani به دست آمد. بررسي دامنه ميزباني جدايه‌هاي بيماري‌زاي حاكي از عدم بيماري‌زايي روي گياهاني همچون عدس، لوبيا، ماش، سويا، نخودفرنگي، گوجه فرنگي، خربزه و هندوانه بود و تنها در دو گونه گياهي نخود و نخود فرنگي علايم پوسيدگي ريشه را مشاهده گرديد. نتايج تنوع ژنتيكي با استفاده ‌از 12 نشانگر RAPD نشان داد كه ‌هفت آغازگر چند شكلي را به خوبي نشان مي‌دهند. بر اين اساس 28 جدايه F. solani بدون توجه به منطقه جغرافيايي در گروههاي ژنوتيپي مختلفي قرار گرفتند. كاربرد AFLP با استفاده‌از چهار تركيب آغازگري EcoRI/MseI، تعداد 330 باند قابل امتيازدهي ايجاد كرد، كه 110 باند (حدود 34% باندها) چند شكلي نشان دادند. فاصله ژنتيكي بين جفت جدايه ها بين 06/0 تا 78/0 متغير بود. دندروگرام ترسيم شده با استفاده ‌از روش UPGMA، چهار گروه ژنوتيپي در 20 جدايه F. solani f. sp pisi مشخص و تجزيه چند بعدي نيز آن را تاييد نمود. تكنيك AFLP به خوبي توانست جدايه‌ها با توان بيماريزايي مشابه را تفكيك كند.

Black root rot of chickpea caused Fusarium solani f. sp pisi is one of the most important fungual diseases in Iran, specially in Razavi and Northern Khorasan provinces. Because of scientific lack about genetic diversity populations of this fungi, the aim of study was determination of genetic diversity and pathogenesity of isolates using RAPD and AFLP markers. Sampling was carried out from 50 fields of major growing-chickpea in Razavi and Northern Khorasan provinces. Pathogenecity test conducted with chickpea seedling using root dip methods and locating infected wheat seeds around tap roots confirmed 28 isolates as Fusarium solani. Host range study of F. solani isolates with inoculation eight plant species including (Lentis, Bean, Soybean, Pea, Chickpea, Tomato, Melon and Watermelon) showed that all the pathogenic isolates caused root rot only in chickpea and pea. In RAPD- PCR, from 12 primers, only 7 primer showed polymorphism well. Based on this marker, 28 isolates Fsp placed in different genotype groups, without considering geographical regions. In AFLP technique, 4 primer combinations (EcoRI/MseI) produced 330 scorable bands of which 110 bands were polymorphic (34%). Also the pair-wise genetic distance was from 0.06 to 0.78. The dendrogram constructed using UPGMA method, distinguished 4 main groups among 20 isolates of Fsp that was confirmed by multi-dimensional scaling. AFLP technique could separate the isolates with different levels of pathogenecity.