تعيين نوع رابطه موجود بين جنين هاي آزمايشگاهي و زوجين و تعيين صاحب اختيار آنان

Determining the Relationship between in-Vitro Embryos and Couples and Deciding about their Owners

مقدمه: تبیین نوع رابطه موجود بین جنین های آزمایشگاهی و صاحبان آن ها به لحاظ تعیین حدود حقوق زوجین در خصوص جنین های آزمایشگاهی، حائز اهمیت می باشد. همچنین با تعیین صاحب اختیار آن ها مشخص می شود كه تصمیم چه كسی در خصوص جنین ها معتبر است، لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین نوع رابطه موجود بین جنین های آزمایشگاهی و زوجین و تعیین صاحب اختیار آنان انجام شد. روش كار: مطالعه حاضر به روش توصیفی تحلیلی و كتابخانه ای انجام شد. در این مطالعه نظرات فقها در خصوص نوع رابطه موجود بین جنین ها و زوجین و تعیین صاحب اختیار آن ها مورد بررسی قرار گرفت و نظریاتی كه در دنیا در خصوص اینكه صاحب اختیار واقعی جنین ها كیست، بررسی شد. تقریباً هر نوع منبع كتابخانه ای فارسی و لاتین كه در خصوص با موضوع این نوشتار بود، مورد بررسی قرار گرفت و با مطالعه كتب، مقالات، قوانین و دستور العمل ها در حقوق داخلی و خارجی نتیجه گیری شد. یافته ها: برخی قائل به رابطه مالكیت بین جنین ها و انسان هستند. برای تحقق رابطه مالكیت سه شرط لازم است كه شامل انحصاری بودن، مطلق و دائمی بودن است كه جمع این شرایط در این رابطه منتفی است. گروهی جنین ها را متعلق به پدر می دانند. عده ای نیز بر اساس تئوری كار، به این جهت كه در فرآیند لقاح آزمایشگاهی، زن در معرض خطرات و دردهای فراوانی قرار می گیرد، مادر را صاحب آنان تلقی می كنند. اقلیتی نیز نگاه اقتصادی به جنین داشته و آن را متعلق به زوجی قلمداد می كند كه بیش ترین منفعت را از استفاده از جنین به دست می آورد. در نهایت برخی نیز آنان را متعلق به هردوی زوجین محسوب می كنند. نتیجه گیری: نوعی رابطه سلطه و تصرف غیر مالی بین انسان و جنین برقرار می باشد و با توجه به دخالت هر دو سلول جنسی زن و مرد در تشكیل جنین، باید قائل به اختصاص جنین متشكل از آن ها به هر دو شد.

Introduction: Determination of the relationship between in-vitro embryos and their owners is of great importance for establishing couples’ rights regarding in-vitro embryos. Moreover, deciding on their ownership is significant for selecting the credible person to make decision about them. Methods: In this analytical and descriptive study library methods were applied. In this regard, almost all library sources such as books, articles, domestic and international laws and regulations about the subject (both in Persian and in English) were retrieved. Also, clergies’ opinions on this issue were sought. Findings: Some consider embryos as properties of parents. Three criteria are necessary for claiming an ownership relationship including exclusiveness, absoluteness and permanence. However, meeting these criteria is not possible in embryo-parent relationship. Nevertheless, some believe that embryo ownership is exclusive to its father. On the other hand,  based on the labor theory another group believes this right belongs to its mother  (considering the threats and pain a mother suffer during pregnancy and delivery). A few others take economic issues into account and consider embryos belonging to those who mostly benefit from them. Lastly, some recognize both parents as the owners of embryos. Conclusion: It seems that a non-financial ownership and dominance relationship between parents and in-vitro embryo can be assumed. Besides, due to involvement of both male and female reproductive cells in formation of in-vitro embryo, a joint ownership for parents might be claimed.