«چندجهاني»، علمي يا فلسفي؟

Multiverse, Scientific or Philosophic?

  ثابت‌های بنیادی در مدل‌های استاندارد فیزیك ذرات و كیهان‌شناسی حیات در جهان ما را توضیح می‌دهند. هر گونه تغییری در این ثابت‌ها حیات را غیرممكن می‌‌كند. یكی از راه‌‌های توجیه این شرایط ایدة جهان‌های متعددی است كه قوانین فیزیكی در هر یك از آن‌ها مستقلاً ساختاربندی شده است و ما در یكی از آن‌ها، كه با پیچیدگی سازگار است، قرار گرفته‌ایم. از سوی دیگر ایدة چند‌جهانی، به طور طبیعی از بسیاری مدل‌های فیزیكی، اعم از این‌كه مورد پذیرش قطعی قرار گرفته باشند (مثل نظریة نسبیت عام) یا در مقام نظر باشند (مثل نظریة ریسمان) نیز نتیجه می‌شود. با توجه به مشاهده‌ناپذیری و آزمون‌ناپذیری جهان‌های متعدد موجود در این نظریه‌ها، پرسش اصلی آن است كه آیا چندجهانی معیار رایج علم را ارضا می‌كند؟ در این مقاله ضمن بحث در این باره، راه‌های متفاوتی را كه منجر به علمی قلمداد ‌كردن این ایده می‌شود، بررسی می‌كنیم.

In this paper two viewpoints about scientific theories will be introduced. These two viewpoints are: 1- received view and 2- semantic view about scientific theories. It should be emphasized that our major focus is on the semantic view to scientific theories. The first one, now, does not have any considerable adherents and mainly logical positivist philosophers were its defenders. The received view has two important problems: 1- it is highly impractical that we want to formalize the scientific theories in the first order logic language and 2- its characterization of role and status of models in the scientific theories is inappropriate. We will notice that the semantic view, in particular the version that da Costa and French introduced, by its use of structure, can dissolve these problems and many problems that this view is involved with and this approach is in agreement with what scientists do in reality, in particular physicists try to model natural phenomena.