مجامع فقهي و نقش آن در اجتهاد معاصر

Jurisprudence committees and their role in contemporary Ejtehad

تاسيس مجامع فقهي به عنوان يكي از مصاديق بارز اجتهاد گروهي در عصر كنوني، آغازگر دوراني مهم در تاريخ تشريع اسلامي خواهد بود كه در آن اجتهاد از انحصار تلاشهاي فردي يا سرزميني محدود رها مي‌شود و فراتر از مرزهاي جغرافيايي، مجتهدان امت اسلامي را دربر مي‌گيرد، تا از هر تخصص و استعدادي در راه رشد و اعتلاي اين امت استفاده شود. عمل مجامع فقهي براساس اجتهاد گروهي و بر مبناي تحقيق علمي است كه در آن، فقها و انديشمندان اسلامي، حاصل اجتهاد خويش را از طريق مشورت و تبادل آرا و گفتگو، مطرح مي‌نمايند، تا رايي انتخاب گردد كه حجت آن قوي‌تر و به قواعد و مصالح شريعت نزديك‌تر است. با نگاهي به فعاليتها و خدماتي كه مجامع فقهي معاصر ارايه نموده‌اند، به وضوح مي‌توان تاثير آنها را در تحقق اين نوع اجتهاد مشاهده نمود. بازگرداندن اعتبار شورا به شكلي فعال در حل مسايل و مشكلات، و مراجعه به آراي ساير مجتهدان در عرصه فتوا و استفتا براي رسيدن به قول صواب، از ثمرات متمايز مجامع فقهي در عصر كنوني به شمار مي‌آيد. تاسيس اين مجامع، خود از نشانه‌هاي اهتمام و توجه مسلمانان به امر دينشان است، تا بدانند كدام عبادتشان پذيرفته مي شود و كدام قابل پذيرش نيست، و اينكه حلال و حرام‌ در عبادات و معاملاتشان كدام است. شكي نيست كه دوري مسلمانان از سرمايه عظيم فقهي خويش از يك سو، و به كار گيري شيوه استنباط فردي و پراكنده در حل مسايل پيچيده و مستحدثه از سويي ديگر، موجب تضعيف فقه در پاسخ گويي به اين مسايل شده است، در حالي كه تشكيل مجامع فقهي كه در آن فتوا، حاصل اجتهاد گروهي از مجتهدان امت اسلامي است، مي‌تواند نقايص و عواقب خطرناك آن را جبران نمايد.

Establishment of jurisprudence committees are one of important examples of gregarious Ejtehad in recent Era. Furthermore this would be a starter for an important age in history of Islamic Tashri’ which Ejtehad would release from limited individual or territorial monopolies. Thus it would embrace beyond geographical bonds and Islamic Ummah’s Mojtaheds, until using from any expertise and talent for growth of this Ummah. The function of jurisprudence committees are based on egregious Ejtehad and scientific researches that in there jurisconsults and Islamic scholars declare their thoughts via consolation, discussion and dialogue till select an idea which is more provable and it is nearest to Shari’at’s rules and Ahkam. With an outlook toward activities and duties of contemporary jurisprudence committees we could clearly see their influence on this kind of Ejtehad. Returning committee’s validity actively is results of jurisprudence committees in contemporary era for solving problems and difficulties, and also refers to thoughts of other Mojtaheds in Fatwa’s field. The establishment of these committees shows Muslims’ attention and attempt to their religion that they would understand which prayer is acceptable and which is not, and recognize their Halal and Haram in their prayers and deals. Without any doubt, elude of Muslims from great jurisprudence sources on one hand and utilizing individual understanding in solving complicated and Hadith problems in other hand has weaken jurisprudence in responding to problems. While establishing jurisprudence committees, which Fatwa is result of gregarious Ejtehad of Islamic Ummah jurisconsults’, could gratify dangerous results and problems.