اثر كاربرد سطوح مختلف مس و روي بر برخي صفات رشدي، غلظت مس و روي و بازده و عملكرد اسانس ريحان (Ocimum basilicum L.‌)

Effect of Different Levels of copper and Zinc on Essential Oil Yieldand Percentage, Cu and Zn Concentration Andsome Growth Traits of Basil (Ocimum basilicum L .)

مس و روی از عناصر كم‌مصرف ضروری هستند كه جزء فلزات سنگین نیز طبقه­بندی می­شوند و نقش­های ساختاری و عملكردی در فرآیندهای متابولیكی گیاهان برعهده دارند. به­منظور بررسی اثر غلظت‌های مختلف مس و روی بر برخی صفات رشدی، غلظت مس و روی و میزان اسانس، تحقیقی در قالب آزمایش فاكتوریل با طرح پایه كاملاً تصادفی با سه سطح مس (صفر، 5 و 25 میلی­گرم در كیلوگرم خاك به­صورت سولفات مس) و سه سطح روی (صفر، 10 و 50 میلی­گرم در كیلوگرم خاك به­صورت سولفات روی) در سه تكرار و در یك خاك آهكی در شرایط گلخانه اجرا گردید. نتایج نشان داد كه اثر مس و روی بر وزن تر و خشك ریشه، شاخص كلروفیل (SPAD) و عملكرد اسانس معنی­دار و اثر متقابل عناصر مس و روی بر سطح برگ و غلظت مس و روی اندام هوایی معنی­دار بود. حداكثر مساحت برگ (13/2935 سانتی­متر مربع) مربوط به تركیب تیماری مس 5 و روی 10 میلی­گرم بر كیلوگرم و حداقل میزان آن (57/2061 سانتی­متر مربع) مربوط به­ تركیب تیماری مس 25 و روی 50 میلی­گرم بر كیلوگرم به­دست آمد. بیشترین غلظت مس در بخش هوایی به میزان 53/25 میلی­گرم بر كیلوگرم در تیمار Cu25Zn10 و بیشترین غلظت روی به میزان 43/153 میلی­گرم بر كیلوگرم در تیمار Cu5Zn50 حاصل شد. بیشترین عملكرد اسانس نیز (‌12/101 و 73/105 میلی‌گرم بر گلدان) به­ترتیب در تیمار 5 میلی­گرم بر كیلوگرم مس و 10 میلی­گرم بر كیلوگرم روی به­دست آمدند. براساس نتایج این آزمایش به­نظر می­رسد مس و روی در غلظت­های پایین موجب تحریك رشد، افزایش زیست توده و عملكرد اسانس در گیاه دارویی ریحان می­شود درحالی­كه غلظت­های بالای آن ممكن است سبب بروز برخی اثرات سمی گردد.

Copper (Cu) and Zinc (Zn) are essential micronutrients that are classified as heavy metal. These elements play structural and functional roles in many metabolic processes in plants.In order to investigate the effect of different levels of Cu and Zn on some growth parameters, Cu and Zn concentration, essential oil content and yield thisresearch was conducted in afactorial experiment as completely randomized design (CRD) with three levels of copper (0, 5 and 25 mg/Kg CuSO4) and zinc (0, 10 and 50 mg/Kg ZnSO4) in three replicate in a calcareous soil under greenhouse condition. Results showed that, the main effect of Cu and Zn of root, Chlorophyll index(SPAD) and essential oil yield had significant effecton the Cu and Zn concentration in shoot and leaf area.The maximum Value of Leaf area (2935.13 Cm2) was obtained in Cu and Zn at 5+10 mg kg -1and minimum amount (2061.57Cm2) in Cu and Zn 25+50 mgkg -1.The maximum concentration of Cu in shoot was obtained in Cu25Zn10(25.53 mgkg-1) and maximum concentration of Zn in Cu5Zn50(153.42 mg kg -1). The highest essential oil yield (101.12 and 105.73 mg pot-1) was obtained in 5 mg Cu Kg -1 and 10 mg Zn Kg -1, respectively. The results of this experiment seems to Low concentrations of Cu and Zn instimulate growth, biomass and essential oil yield of basil herbs while high concentrations it can cause some toxic effects.