درباره گيسوري و سركشي پهلوانان (ذيلي بر آرا ژرژ دومزيل در باب كاركرد جنگاوري)

About Heroes’ Gīsvari (Having Curly Hair) and Obstinacy

ويژگي گيسوري از مفاهيم مبهم و نادر در حوزه حماسه و روايات پهلوانان است، اما با غور در منابع گوناگون و به‌ويژه در نظر داشتن برخي منابع غير ايراني مي توان دريافت كه همين شواهد اندك نيز به توصيف كهن صاحبان كاركرد جنگاوري در انديشه اقوام هندواروپايي راه مي برد. سركشي نيز از ويژگي‌هاي جدايي‌ناپذير پهلوانان است. اين صفت نه به معناي طغيان بلكه مترادف حفظ استقلال و عدم وابستگي به ديگر كاركردها به‌ويژه شاه و دينمرد است. با قياس روايات ايراني اعم از متون باستاني و حماسه هاي فارسي با نمونه هاي مشابه در نزد برخي اقوام ديگر درمي يابيم كه گويا فروهشته مويي نشانه‌اي نمادين حاكي از سركشي پهلوانان بوده و بعضاً ايشان را از جنگاوران مزدور متمايز مي ساخته است، اما سركشي پهلوانان در متون كهن گوناگون به اشكال مختلف روي مي دهد: در قلمرو خدايان به شكل ناسازگاري ميان ايزدان جنگاور و ديگران و در حيطه حماسه به صورت تقابل شاه و پهلوان. با تكوين اخلاق موبدانه، گرشاسب در اين ميان جايگاهي ويژه يافته و ناسازگاري وي در برابر شريعت بروز مي يابد.

Having curly hair (Persian: g?svari) is one of the obscure and rare concepts in the epics and heroic stories, but various texts and particularly some of the non-Iranian sources pertaining to this issue could show us some evidence regarding the ancient descriptions of warriors in Indo-european culture. Moreover, obstinacy (Persian: sar-keshi), as one of the indispensable characters of heros, doesn’t mean “insurrection”, but it designates some kind of “independence” of two other functions, especially the first one, namely the “King-Priest”. The term G?svari, that has occurred in the Iranian stories (either old texts or New Persian epics), could be compared with its equivalents in some other cultures. This comparison would show us that symbolic signification of this term refers to the obstinacy of warriors, distinguishing them from mercenary soldiers. According to the old beliefs, obstinacy of heroses appears in different forms: first, the incompatibility between warrior deities and other ones in the divine territory; and second, the heroses and kings’ discord in the epic literature. After the genesis of the priestly ethics of Zoroastrianism, Garshasb’s role retrogrades to a particular status and his obstinacy emerges as against religious laws.