عينيت انديشه و تمايزات سني ـ جنسي در داستان هاي دده قورقود (تحقيقي در حوزه جامعه شناسي هنر و ادبيات)

Objectivity of Thought and Gender-age Distinctions in Dada Gorgood Stories (A Study in Sociology of Art and Literature)

جامعه شناسي هنر و ادبيات، به عنوان شاخه اي از مطالعات جامعه شناختي به قرايت و تحليل آثار ادبي و هنري با رويكردي اجتماعي، مي پردازد؛ به عبارت ديگر، اين حوزه از مطالعات جامعه شناختي از يك سو به بررسي، شناخت و ريشه-يابي آفرينش هاي هنري و ادبي مي پردازد و سعي در كشف علل و زمينه هاي اجتماعي موثر در خلق و آفرينش اين نوع آثار، دارد، و از سوي ديگر، با غور و ژرف كاوي در سبك ها، مفاهيم و مضامين به كار گرفته شده در آثار ادبي و هنري، در پي شناخت زير و بم پديده ها و شرايط اجتماعي محيط و زادگاه اين آثار، است. «كتاب دده قورقود» يكي از آثار ارزشمند به جاي مانده از سده هاي پيشين است كه حامل بخشي از مفاهيم، باورها، رويكردها و نگرش اقوام ترك، به پديده-هاي اجتماعي است. انديشه مبتني بر عينيات و تمايزات سني و جنسي، از جمله پديده هاي اجتماعي قابل مطالعه اجتماعي در ميان اقوام ترك سده هاي پيشين، است كه با مطالعه كتاب دده قورقود، مي-توان نمودهايي از آن را به شكل برجسته مشاهده كرد. به همين خاطر، مقاله حاضر، سعي در ريشه يابي و تبيين زمينه هاي اجتماعي پديده هاي مورد مطالعه از منظر جامعه شناسي هنر و ادبيات، دارد؛ و در اين راستا، تلاش كرده است تا كليت داستان ها به همراه پديده هاي اجتماعي مورد مطالعه قرار گيرد و آن به عنوان انعكاسي از واقعيات حيات اجتماعي آفرينش گران اين داستان ها در نظر گرفته شود و به شيوه اي تركيبي و با ديدي واقع گرايانه، به تبيين و تاويل (هرمنوتيك) زمينه هاي اجتماعي آنها مبادرت ورزد. يكي از نتايج برجسته تحقيق حاضر، اين است كه علاوه بر فقدان نظام آموزشي نهادمند و نهادهاي رسمي جامعه پذيري، مي توان به جايگاه والاي اجتماعي پيران به مثابه «داناي قوم» پي برد كه اين امر بيانگر «پيرسالاري» در ميان قبايل اوغوز است و به آن اشاره مي شود.

Sociology of art and literature, as branch of sociology, analyzes the literal and artistic works through social approach. In other words, this field of sociology tries to find and know the roots of creating artistic and literal works and their social causes from one hand and from the other hand, through deep study in styles, concepts and contents used in artistic and literal works leads to find the different aspects of phenomenon and social environmental situation and their birth places. Dada Gorgood is on e of the valuable works left from the last decades which includes the believes, attitudes and ideas of “Turk” tribe about social phenomenon. Thought and gender-age distinctions are among the social phenomenon among “Turk” tribe belonging to last decades that can be studied. By studying “Dada Gorgood” book we can find some of them in every day life. So in this study we try to find the roots and social ground of these phenomenons through literal and artistic sociology approach. To do this, we assume the whole story as reflection of social realities and its creators. Here we tried to study the social grounds of this book through realistic and Hermeneutic approach. One of the main results of this study is that besides formal education system and institutionalized socialization we can refer to the high social statues of elders as “wise people” who represent the gerontocracy among the “Oghuuz” tribes.