گرايش‌هاي شيعي كُبرويه

Shiite Inclinations of Kubrawiyya

سخن از حقيقت تصوف و مذهب صوفيان و ميزان ارتباط تعاليم صوفيان با آموزه‌هاي تشيع وپيوند ميان آنان و مذهب تشيع، ازمباحث بنيادي فرقه شناسي و ابعاد تاثير متقابل و داد و ستد مذاهب ، مكاتب و علوم است. اينكه طريقت هاي گوناگون تصوف و مكاتب عارفاني اسلامي چه چيزهايي از تشيع گرفته يا بدان بخشيده‌اند؛ تا چه اندازه در خدمت ويا در پيوند با آموزه هاي تشيع ، عقايد، مناسك و ديگر آموزه هاي آنان بوده‌اند يا از آن دور شده‌اند،از گذشته تاكنون مهم بوده ودر حال حاضر كه جريان ظاهر گرايي و بويژه وهابيت به دشمني با تشيع و برخي بنياد هاي معرفتي آن برخاسته، سخن ازميزان ارتباط تعاليم صوفيان با آموزه‌هاي تشيع اهميت مضاعف مي يابد. واز اين مقوله است پيوند ميان صوفيان كبرويه و تشيع است. نجم‌الدين كبري سرسلسله صوفيان و عارفان كبرويه، عارف شافعي‌مذهب بود، اما گرايش‌هاي شيعي او به‌ويژه مريدانش، انكارناشدني است. گرد‌آوري شواهد براي اثبات چنين گرايش‌ها و ارزيابي تاثير فراگير ارتباط او با مفاهيم شيعي، در عرفان نظري و عمليِ سلسله‌ها، از مباحث كانوني تاريخ عرفان اسلامي و سير معنوي در جهان اسلام به شمار مي‌رود. بررسي تاثير اين ارتباط در شيوه تعامل كبرويه با مكتب ابن‌عربي و شارحانش، تاثير فراگير اين سلسله با چنين گرايش، ارتباطات و ويژگي‌هايي در تاريخ تصوف و عرفان و حتي تاريخ سياسي و اجتماعي جامعه اسلامي به‌ويژه ايراني، در قالب پژوهش‌هاي دقيق‌تري سامان‌ مي‌پذيرد، اين نوشتار بر پايه منابع اصلي در اين زمينه، با روشي توصيفي ـ تحليلي در پي نشان دادن ابعادي از اين تاثير پذيري ها ، گرايش ها وحتي تبديل و تغيير در طريقت صوفيه كبرويه است.

Studying the degree of connection between Sufi and Shiite teachings—within the realm of Sufi-Shiite relationship—or in other words, interpreting the essence of Sufism and its link with Shiʹism is one the approved conventional and scientific methods. The present investigation sheds lights on what have been borrowed from or lent to Sufism and to what extent Sufism has contributed to Shiʹism or has deviated from it. Najm al-Din Kubra, the founder of the Kubrawiyya Sufi order, was a Shafei mystic, however, his and his followersʹ inclinations towards Shiʹism cannot be denied. Collecting evidence for confirming his inclinations and evaluating the all-inclusive impacts he received from Shiite teachings, in theoretical and practical Gnosticism of the orders, are among pivotal issues in the history of Islamic Gnosticism and spiritual trend in the Islamic world. Understanding the influence of such connections on the interactions between Kubrawiyya and Ibe Arabi School, the all-inclusive impacts of this Shiite-inclined order, the connections and features in the history of mysticism and Gnosticism, and even the sociopolitical history of Islamic-Iranian society demands more serious research attempts. The present article, through using primary resources and adopting a descriptive-analytic method, aims to discuss some of these topics.