راهبرد تربيتي آزمايش الهي در آيات قرآن

Educational Strategies of God’s Trial in Quran

هدف مقاله حاضر بررسي فلسفه وجودي آزمايش الهي و نقش آن به‌عنوان يك راهبرد تربيتي در آيات قرآن است. براي تحقق هدف، بايد انسان‌شناختي، هستي‌شناختي و رابطه مفهومي آنها در آيات قرآن بررسي شود تا بر اساس تحليل محتوا و استنتاج به تعريف تربيت و اصول آن دست يافت و از ملاك‌ها و معيار‌هاي رسيدن به اين هدف به عنوان راهبرد‌ تربيتي استفاده كرد. بر اساس اين تحليل رابطه انسان و خداوند رابطه ربوبي است، خداوند انسان را آفريده و هدفي را براي او تعيين نموده است كه از طريق رابطه ربوبي انجام مي‌پذيرد؛ يعني بر اساس شناختي كه از ربوبيت خدا و مربوبيت انسان حاصل مي‌گردد كه همان تربيت، بايد‌ها و نبايد‌هايي است كه در قالب تكليف و هدايت تشريعي قرار مي‌گيرد و بر اساس اين تكليف و هدايت، استعداد‌هاي نهفته انسان به فعليت مي‌رسد و قابليت ثواب و عقاب پيدا مي‌كند. آزمايش الهي سنتي حتمي، قطعي، همگاني و داراي مراتب است و استعداد‌هاي نهفته و بالقوه، معيار لياقت و شايستگي نيستند بلكه بايد بر اساس آزمايش الهي به فعليت برسند. با اين توصيف هدف و فلسفه آزمايش الهي رساندن انسان به قرب الهي؛ يعني مربوبيت و عبوديت عبد بر اساس راهبرد تربيتي است.

This paper aims at investigating the existential philosophy of God’s trial and its role as an educational strategy in the verses of the Quran. To achieve our goal, anthropology and ontology as well as their conceptual relation must be studied in Quran to realize the definition of education and its principles based on content analysis and deduction; and consequently, to apply the criteria of achieving this goal as educational strategies. In accordance with this analysis, human and God have been related to each other by a divine relationship. God has created human and determined a goal for him to be fulfilled through this divine relationship, i.e. based on the knowledge he acquired from God’s divinity and his servitude which is the same as education, and dos and don’ts falling under the category of legislative duty and guidance. Based on this duty and guidance, human’s hidden talents will be actualized and they will be rewarded or punished accordingly. The God’s trial is a certain, definite and universal tradition having degrees. The hidden and potential talents are not the criteria for qualification and competency but these talents must be actualized by the God’s trial. By this description, the aim and philosophy of the God’s trial is bringing human to the esteem of God i.e. human servitude and slavery based on educational strategy.