نيمرخ جرم شناختي بزهكاران سايبري

Criminological Profile of Cyber Offenders

فن نسبتاً نوين ترسيم نيمرخ جنايي با مشاركت جرم شناسان، روان شناسان و مامورين اجراي قانون درصدد است با به تصوير كشيدن ويژگيهاي احتماليِ بزهكارانِ پرخطر از گذرِ بررسيِ آمار و پروندههاي محكومين پيشين و مصاحبه با بزهديدگان مستقيم يا با مشاهده صحنه جرم و آثار بهجاي مانده از رفتارِ مرتكب، نيمرخي از آنان ارايه و درنتيجه در راستاي شناساييِ آنان گام بردارد. اين فن توان شناخت دقيقِ مرتكبين را ندارد، بلكه دايره مظنونين احتمالي را چنان محدود ميكند تا مامورين اجراي قانون بتوانند مرتكب واقعي را شناسايي كنند. استفاده از اين فن تنها در ارتباط با جرايم پرخطر و آن دسته از بزهكاراني كه به دشواري شناسايي مي شوند، منطقي و امكانپذير است. ازاينرو، ميتوان از اين فن بهمنظور شناساييِ برخي گونههاي بزهكاران سايبري نيز بهره برد. رايجترين گونههاي طراحيِ نيمرخ جنايي عبارت است از: نخست؛ ايجاد? ي ك نما از ويژگيهاي جمعيت شناختي - اجتماعي و رواني - رفتاري و نيز انگيزه هاي محكومين سابق (رويكرد استقرايي) و دوم؛ بررسي صحنه جرم و سپس تحليل داده هاي گردآوري شده از آن (رويكرد استنتاجي). به دلايلي كه اشاره خواهد شد، در اين نوشتار بر گونه نخست، يعني ترسيم نيمرخ جنايي به معناي خاص، تمركز شده است. يافتههاي اين پژوهش كه با تمركز بر مطالعه وضعيت متهمين و محكومين جرايم سايبري در ايران به دستآمده، برخلاف نظر برخي جرمشناسان، نشان ميدهد كه بهطوركلي بزهكاران سايبري به مانند ساير بزه كاران از گروهي متجانس و همگن تشكيل نميشوند و انگيزههاي آنان نيز متفاوت از بزهكاران دنياي واقعي نيست . بااينحال، برخي از ويژگيهايي كه بدون پشتوانه علمي-تجربي نمايش داده ميشود، مي تواند به نحو بارزي در بزهكاران سايبري محض و نه بزهكاران بهرهبردار از فضاي سايبر، مشاهده شود.