ارزيابي الگوي مكان‌گزيني شهرهاي جديد منطقه شهري تهران با استفاده از روش ارزيابي چند متغيّره

Evaluation of the Locating of New Towns of Tehran’s Urban Area by Using of Multi- Variables Evaluation Method

مكان يابي شهرهاي جديد يكي از مولفه‌هاي اساسي در تعيين موفقيت يا عدم موفقيت شهرهاي جديد در دستيابي به اهداف پيش طراحي شده‌ي خود و همچنين يكي از عمده‌ترين چالش‌هاي فراروي برنامه‌ريزان شهرهاي جديد مي‌باشد. اين امر با عنايت به تثبيت شهرهاي جديد در دهه‌ي گذشته در كشور و امكان رصد نتايج حاصل از الگوي احداث آنها، مي‌تواند چارچوب موثري را در برنامه‌ريزي‌هاي آتي در اختيار برنامه‌ريزان قرار دهد. مقاله‌ي حاضر با توجه به اين هدف سعي دارد به ارزيابي مكان‌گزيني شهرهاي جديد اطراف تهران به عنوان يكي از نمونه‌هاي قابل تعميم كشور بپردازد. بنابراين با توجه به معيارهاي مقبول و مطلوب براي سنجش ظرفيت‌هاي مكاني و فواصل احداث آنها نسبت به شهر اصلي-تهران- امكان تحليل متغيّر فاصله بر مطلوبيت عملكردي اين شهرها محاسبه و بررسي مي شود. در اين خصوص ابتدا با بهره‌گيري از ادبيات جهاني و با تكيه بر تجارب قبلي شاخص‌هاي سنجش تعيين و با استفاده از روش‌هاي تحليل كمّي نظير روش‌هايAHP و TOPSISمورد ارزيابي قرار گرفته است. ارزيابي انجام شده و نتايج حاصله نشان داد كه شهر جديد پرند با امتياز 597/0، موفق‌ترين شهر و شهر جديد پرديس با امتياز 381/0 به عنوان ضعيف‌ترين شهر از جهت دستيابي به معيارهاي مناسب مكان‌گزيني شهرهاي جديد در بين شهرهاي جديد مجموعه شهري تهران به حساب مي‌آيند كه اين امر جداي از ميزان فاصله به ساير شرايط عمومي استقرار نظير دسترسي مناسب، شرايط محيطي و همجواري با بازارهاي اشتغال شهري نيز مرتبط مي‌شود.

Locating of new towns is one of the main factors in determining the success or failure of new towns in accessing their pre- planned objectives, and also one of the main challenges that new towns’ planners are faced with. This issue with regard to the stability of new towns in the past decade and the possibility of studing the results made by their establishment patterns, can provide an effective framework for planners in the future planning. So, this paper tries to evaluate location of new towns around Tehran as one of the samples generalized to the other cities in the country. Therefore, with respect to the accepted and desirable criteria for assessing the location capacities and their establishment distances in relation with the main city of Tehran, the possibility of analyzing distance variable on desirable function of these towns is calculated and considered. In this regard, firstly, by utilizing the world literature and emphasis on previous experiences, assessing indexes were determined and then evaluated by using quantitative analysis methods such as AHP and TOPSIS. The performed assessments and obtained results showed that in terms of accessing the proper criteria of locating new towns in the Tehran’s cities; ‘Parand’ new town with .597 score is the most successful and ‘Pardis’ new town with .381 score is the weakest, this issue in addition to the distance, is due to other general conditions of locating including proper access, environmental conditions and neighboring with urban markets.