بررسي اثر تلقيح بذر نخود زراعي (Cicer arietinum L.) با كودهاي زيستي ريزوبيومي و ريزوباكتري‌هاي محرك رشد گياه (PGPR) بر شاخص‌هاي رشد و تخصيص مواد فتوسنتزي در شرايط ديم و فارياب

Evaluation of chickpea (Cicer arietinum L.) seed inoculation with rhizobium strains and plant promoting rhizobacteria (PGPR) on growth indices and photoassimilate partitioning under rainfed and irrigated conditions

به‌منظور ارزیابی تأثیر نژادهای ریزوبیومی و ریزوباكتری‌های محرك رشد گیاه (PGPR) بر تخصیص مواد فتوسنتزی و برخی پارامترهای مرتبط با رشد گیاه نخود زراعی (Cicer arietinum L.) رقم آرمان، آزمایشی به‌صورت كرت‌های خُردشده در قالب بلوك‌های كامل تصادفی در مزرعه پژوهشی دانشگاه زنجان به مرحله اجرا درآمد. در این آزمایش، سطوح آبیاری در دو سطح (آبیاری مطلوب در طی فصل رشد و عدم آبیاری در كل دوره رشد) در كرت‌های اصلی و سطوح كودی در 7 سطح (شاهد یا عدم مصرف كود شیمیایی و بیولوژیكی، مصرف 50‌كیلوگرم اوره در موقع كاشت، تلقیح بذر با Mesorhizobium ciceri نژادSWRI-3، تلقیح بذر با Mesorhizobium ciceri نژادSWRI-17، تلقیح بذر با PGPR، تلقیح مشترك با نژادهای ریزوبیومی (SWRI-3+SWRI-17) و تلقیح مشترك با نژادهای (SWRI-3+SWRI-17+PGPR) در كرت‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج این بررسی نشان داد كه تیمارهای SWRI-17 و SWRI-3+SWRI-17+PGPR)) در شرایط تنش خشكی به‌دلیل تخصیص بیشتر مواد فتوسنتزی به نیام‌ها و تخصیص كمتر مواد فتوسنتزی به ساقه‌ها و برگ‌ها، عملكرد دانه بیشتری تولید كردند. در شرایط آبیاری مطلوب نیز تیمار SWRI-3+SWRI-17+PGPR)) با تخصیص بیشتر مواد فتوسنتزی به برگ‌ها كه احتمالاً باعث جذب بیشتر تشعشع می‌شد، عملكرد دانه بیشتری تولید كردند. بر اساس نتایج این بررسی، تلقیح بذر با تركیبی از كودهای زیستی ریزوبیومی و PGPR در هر دو شرایط آبیاری مطلوب و دیم، باعث حصول عملكرد بیشتر نسبت به شاهد كودی یا مصرف كود نیتروژنه اوره می‌شود.

This experiment was carried out to evaluate the effect of rhizobium strains and plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) on dry matter partitioning and some growth parameters of chickpea (Cicer arietinum L.) Arman cultivar. This research was conducted as split plot based on complete random block design at Zanjan university research farm. Irrigation levels (optimum irrigation during season growth and no irrigation during growth period) were set as main plots and fertilizer level (control or no application chemical and biological fertilizer, 50kg/ha Urea, seed inoculation with Mesorhizobium ciceri strain of SWRI-3, seed inoculation with Mesorhizobium ciceri strain SWRI-17, seed inoculation with PGPR, Co-inoculation with rhizobium strains SWRI-3+SWRI-17 and Co-inoculation with all biofertilizers, SWRI-3+SWRI-17+PGPR were sets as subplots. Based on results, SWRI-17 and SWRI-17+SWRI-3+ PGPR caused more allocation of chickpea photoassimilate to pods and less allocation of photoassimilates to stems and leaves under drought stress. Also, because SWRI-17+SWRI-3+PGPR allocated more photoassimilate to leaves under irrigated condition, caused effective solar irradiance absorption, produce maximum seed yield. Finally our data showed that, sees co-inoculation with rhizobium strains and PGPR resulted more seed yield in comparison with control (no fertilizer usage) or Urea fertilizer application under both irrigated and rainfed conditions.