بررسي روابط ساختاري برخي از عوامل روان شناختي خطرزا و محافظت كننده آماد گي اعتياد

A Study of Structural Relations of some Psychological Risk and Protective Factors to Addiction Potential

هدف پژوهش حاضر طراحي، آزمون و اصلاح مدلي براي درك روابط برخي عوامل روان‌شناختي خطرزا و محافظت كننده آمادگي اعتياد بود. اين پژوهش از مدل معادلات ساختاري براي بررسي روابط ميان شيوه هاي فرزندپروري و آمادگي اعتياد با ميانجي گري متغيرهاي نوجويي، راهبردهاي مقابله و مشكلات رفتاري استفاده نمود. نمونه آماري شامل 572 (328 پسر و 244 دختر) دانش آموز سال سوم دبيرستان هاي مشهد بود كه به روش نمونه گيري چند مرحله اي انتخاب شدند. ابزارهاي مورد استفاده در اين پژوهش شامل پرسشنامه شيوه هاي فرزندپروري، سياهه سرشت و منش، مقياس خود گزارشي مشكلات رفتاري نوجوانان، پرسشنامه مقابله با شرايط استرس زا و مقياس آمادگي اعتياد ايراني بود. از نرم افزار AMOS-16 براي ارزيابي مدل پيشنهادي استفاده شد. نتايج نشان مي‌دهد مدل نهايي كه با حذف مسيرهاي غير غير معني معني‌دار و همبسته كردن چند خطا به دست آمد، از شاخص هاي برازندگي مطلوبي (CFI=0/90, RMSEA=0/07) برخوردار است. در مجموع، اكثر روابط مفروض بين متغيرها معني‌دار بودند، اما اكثر مسيرهاي مفروض ميان شيوه فرزند پروري سهل‌گير با ساير متغيرها معني‌دار نبود. با توجه به ضرايب استاندارد، راهبردهاي مقابله هيجان‌مدار، مسيله مدار، اجتنابي و مشكلات رفتاري به ترتيب بيشترين اثر را بر آمادگي اعتياد دارند. مضامين باليني و كاربردي نتايج و مدل ارايه شده در پژوهش حاضر به تفضيل مورد بحث قرار گرفته است.

The purpose of this study was developing, testing and modifying a model to understand the relationships between some psychological risk and protective factors to addiction potential. This study used structural equation modeling (SEM) to evaluate the associations between parenting styles and potential addiction mediated by novelty seeking, behavior problems and coping strategies in a sample of 572 third grade high school students (male: 328, female: 244) in Mashhad, Iran. The participants were selected through multistage random sampling. Data were collected by questionnaires containing, Parenting Style Questionnaire, Temperament and Character Inventory, Coping Inventory for Stressful Situation, Achenbach Youth Self-Report Scale and Iranian Addiction Potential Scale. Amos-16 model program software was applied for structural equation modeling. In general, the modified model had a good fit with the data (CFI = .90, RMSEA = .07) after deleting the coefficients without significance, and considering covariance between some of error variables. The present study found many of the predicted relations between parenting styles and potential addiction mediated by novelty seeking, behavior problems and coping strategies, although the most of purposed paths between permissive parenting style and other variables were not significant. Based on standard coefficients, emotion-oriented, problem-oriented, avoidance-oriented coping strategies and problem behaviors have more effect on addiction potential, respectively. The clinical and applied implications of results and model presented in this study are discussed in details.