بررسي امكان حكم: تاملـي در نقد عقل محض

The Possibility of Reflective Judgment in Critique of Pure Reason

كانت در نقد قوه حكم نوعي از حكم را به عنوان حكم تاملي معرفي مي‌كند كه تا پيش از اين اثر سابقه‌اي در آثار او نداشته است. او حكم تاملي را در مقابل حكم تعيني به عنوان حكمي كه در آن كلي داده نشده است معرفي مي‌كند. اما اگر حكم اندراج جزيي تحت كلي است، چگونه حكم تاملي بدون حضور كلي ممكن است؟ حكم تاملي چگونه مي‌تواند يك حكم باشد؟ امكان حكم تاملي به گونه‌اي كه كانت آن را تبيين مي‌كند و تمام بحث حكم زيباشناختي را بر آن مبتني مي‌سازد بسيار مورد ترديد قرار گرفته است. مسيله اصلي، امكان سازگاري اين حكم با مبادي فلسفه نقد عقل محض است. در اين مقاله تلاش مي‌كنيم دريابيم اولاً، حكم تاملي به چه معناست و تا چه اندازه مي‌تواند معنادار باشد و ثانياً، اين مفهوم تا چه اندازه در قالب نقد اول قابل تبيين است. بدين منظور، پس از بررسي مختصري در خصوص معناي حكم نزد كانت، ابتدا به بررسي تامل و تامل استعلايي در نقد اول مي‌پردازيم و نشان مي‌دهيم كه تامل استعلايي در نقد اول تنها به عنوان بخشي از يك حكم تعيني قابل درك است و هرگز نمي‌تواند به عنوان قسمي از حكم در مقابل آن قرار گيرد. سپس به بررسي حكم تاملي چنانچه در نقد سوم تبيين شده است مي‌پردازيم. آنچه از اين بررسي حاصل مي‌شود اين است كه حكم تاملي نه تنها با اصول فلسفه كانتي سازگار نيست بلكه به عنوان يك حكم نيز چندان قابل درك نيست.

In the [Critique of the Power of Judgment], Kant introduces a new division of judgments. After dividing judgment into determinative and reflective judgments, he says that in the first we have a concept to subsume the particular under it while in the second we do not have such a concept. This definition of reflective judgment is not obvious. Most of the interpreters think that we cannot understand such a judgment, especially in accordance with Kantian principles in the first Critique. In this article we try to understand what constitutes a reflective judgment and what it would mean in the light of Critique of Pure Reason. First, we look at the definition of judgment, reflection and transcendental reflection in the first Critique. Transcendental reflection, as we will see, is only a necessary part of what we can call it now "determinative judgment". Then in the third Critique we find that not only the reflective judgment is not consistent with first Critique`s principles but also its meaning is not fully intelligible. However, it has an important and functional role to play in the third Critique.