استفاده از روش‌شناسي سيستم‌هاي نرم براي ساختاردهي به مسيله مراقبت در برابر مواجهات شغلي سرطانزا؛ مورد مطالعه: صنايع نفت

A Soft System Methodology Approach for Structuring Surveillance against Occupational Carcinogenic Exposures Problem (Case Study: Petroleum Industries)

صنعت نفت ايران از نقطه نظر مزاياي شغلي همواره جز بهترين سازمان ها در ايران بوده است، اما مواجهات شغلي (قرار گفتن در معرض آلاينده‌ها) كه زمينه‌ساز بيماري‌هاي مزمن مثل سرطان است، در محيط كاري كاركنان عملياتي اين صنعت زياد است. وزارت نفت ايران داراي سازماني با عنوان بهداشت و درمان بوده كه كاركنان رسمي صنعت را تحت پوشش كامل بيمه خدمات درماني قرار داده است. اين سازمان در كنار واحدهاي HSE نقش تعيين‌كننده‌اي در سلامت و ايمني شغلي كاركنان ايفا مي‌كنند، اما هيچ ساختار و سيستم اطلاعاتي منحصر به فردي براي پيشگيري و مراقبت از سرطان شغلي وجود ندارد. از طرفي اهميت بيماري سرطان، بار منفي رواني آن و هزينه‌هاي بالايي كه براي درمان مبتلايان صرف مي شود، از نظر وزارت نفت بسيار مهم تلقي مي‌شود. هدف از اين مطالعه بررسي ساختار و شناخت چارچوب سيستمي براي مراقبت در برابر سرطان شغلي در كاركنان صنعت نفت ايران مي‌باشد. به دليل وجود پيچيدگي‌هاي پوياي مسيله (ماهيت چند عاملي سرطان، تاثير همزمان عوامل و تاخير زمان مواجهه تا بروز بيماري) و نيز پيچيدگي‌هاي رفتاري آن (وجود ذينفعان و نقش‌آفرينان متعدد) براي مطالعه وضع موجود از روش‌شناسي سيستم‌هاي نرم استفاده شده است. در اين راستا تصوير غني وضع موجود، تحليل كاتوو (CATWOE) و تعريف ريشه‌اي با توافق و تاييد مالك مسيله و از راه برگزاري جلسه‌هاي متعدد با ذينفعان آن- گاهي اوقات با ديدگاه‌ها و منافع متعارض-حاصل شده است كه نشان مي‌دهد سيستم مراقبت با لحاظ كردن شرايط دنياي واقعي چگونه بايد باشد. نتايج نشان مي‌دهد كه براي بهبود وضعيت مسيله بايد در سيستم‌هاي اطلاعاتي نقش‌آفرينان (بهداشت حرفه‌اي و سلامت كار از يك‌سو و بيمارستان‌ها و سازمان بازنشستگي از سوي ديگر) تغييراتي با تاكيد بر شناسايي و تحليل عوامل سرطانزا و جمع‌آوري اطلاعات بيماران مبتلا اعمال كرد.

Petroleum industry of Iran has provided one of the best opportunities for employees, but occupational exposures leading to chronic diseases such as cancer are high in the field. Ministry of Petroleum has owned an organization, which covers the personnel with health insurance, called “Petroleum Industry Health Organization” (PIHO). PIHO and Health, Safety & Environment (HSE) units play significant roles in providing the employees with health services. However, there is lack of a unique system specifying occupational cancer control. Cancer is a major cause of morbidity and mortality worldwide. On the other hand, negative impressions of cancer and heavy costs of patient’s treatment have forced the ministry to pay appropriate attention to this chronic disease. This paper aims to identify structure and design a framework for a system to occupational cancer control in Iranian petroleum industry. Due to the vast dynamic complexities (multi-dimension nature of cancer, joint exposures, and the delay between exposure and incidence) and behavioral complexities (various stakeholders and actors) in the problem, we have adopted Soft System Methodology (SSM) in order to study the current situation. We reached an agreement with the problem owner on a rich picture, CATWOE analysis, and a root definition on how this surveillance system would be considering the real world circumstances.The results were obtained through many sessions with problem stakeholders even with conflicting interests. The results revealed that it is necessary to make some changes in the actors’ information systems (occupational hygiene and medicine, hospitals and the ministry’s Pension Organization), with an emphasis on identifying and analyzing carcinogens and cancer patients in order to improve the problem situation.