جامعيت قرآن از ديدگاه امام خميني(س)

Comprehensiveness of the Quran in Imam Khomeini’s Viewpoint

: مسيله جامعيت قرآن از جمله موضوعات مهم و بنيادي است كه تا حدودي در آرا و نظرات شماري از مشاهير مفسرين فريقين انعكاس يافته است. امّا به رغم اذعان و اعتقاد جازمي كه عموم انديشمندان اسلامي نسبت به اين موضوع روا داشته‌اند، از يكسو بايد اعتراف نمود كه مسيله جامعيت قرآن، هيچ‌گاه به‌طور مستقل و مستوفا در دستور كار مطالعاتي قرآن پژوهان مسلمان قرار نگرفته و در مواردي هم كه از اين مقوله سخن گفته‌اند، همواره تابع و تحت‌الشعاع مبحث تفسير علمي آيات واقع شده است و از سوي ديگر در تبيين مفهوم جامعيت قرآن و تعيين دامنه و گستره آن با يكديگر مناقشه نموده‌اند، به گونه‌اي كه عده‌اي بر جامعيت مطلق و حداكثري و برخي ديگر بر جامعيت خاص و اعتدالي قرآن راي داده‌اند. اين در حالي است كه در ميان انديشه وران اسلامي، امام خميني را بايد از جمله معدود عالماني دانست كه در آرا و آثار قرآن شناختي خويش از جامعيت قرآن با نگرشي خاص، واقع بينانه، مبتكرانه و در عين حال كاربردي سخن رانده كه چنين باور و بينشي در نگاه‌ها و نگاشته‌هاي هيچ يك از متفكرين شيعه و سني در ادوار مختلف تاريخ تفسير قرآن به چشم نمي‌خورد. لذا تبيين انديشه‌هاي قرآن شناختي امام خميني با تاكيد بر تمركز بر مسيله جامعيت قرآن و ترسيم ابعاد و مولفه‌هاي آن، از اهداف اساسي اين مقاله است.

The issue of comprehensiveness of the Quran is among fundamental subjects, which has been discussed by renowned Sunni and Shia scholars and exegetes. However, despite firm belief of exegetes and acknowledgement of this issue by Muslim exegetes, it has never been independently and comprehensively studied by researchers of the Quran. Whenever they have touched this issue, it has been overshadowed by scientific interpretation of the Quranic verses. On the other hand, the exegetes have had controversial ideas in explaining the comprehensiveness of the Quran and determining its domain and expanse. In other words, some exegetes believe in absolute and maximal comprehensiveness, while others advocate specific and moderate comprehensiveness. Among the Muslim thinkers, Imam Khomeini’s approach to comprehensiveness of the Quran is a particular approach which is realistic, innovative and at the same time applied. This approach is unique among Sunni and Shia exegetes. This article is an attempt to explain Imam Khomeini’s method of Quranic studies with emphasis on the comprehensiveness of the Quran and its dimensions.