تثبيت شيميايي درجاي سرب توسط تركيبات فسفاتي در يك خاك آهكي آلوده

In Situ Chemical Stabilization of lead Using Phosphate Compounds in a Calcareous Contaminated Soil

هدف از اين تحقيق بررسي تثبيت درجاي سرب در يك خاك‌آلوده به سرب در حضور فسفات بود. بدين منظور يك نمونه مركب خاك سطحي (5-0 سانتي متر) از حاشيه جاده تهران- قم نمونه‌برداري شد. به‌منظور بررسي اثرات تيمار فسفر بر تثبيت درجاي سرب، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با استفاده از سه تيمار فسفر: دي‌آمونيوم فسفات(DAP) ، سوپر فسفات تريپل (TSP) و نسبت 1:1 اسيد فسفريك و سنگ فسفات، در نسبت‌هاي مولي P/Pb ، 3، 6 و9 انجام شد. نتايج تجزيه واريانس و مقايسه ميانگين ها نشان داد كه از بين سه تيمار فسفر بيشترين تبديل سرب از جز هاي غير باقي مانده (محلول، تبادلي، كربناتي، پيونديافته با اكسيدهاي آهن و منگنز و سرب موجود در بخش ماده آلي) به باقي مانده در تيمار دي‌آمونيوم فسفات و كمترين آن در تيمار نسبت 1:1 اسيد فسفريك و سنگ فسفات حاصل‌شده است (01/0P < ). همچنين نتايج نشان داد كه در مجموع تيمارهاي سنگ آپاتيت- اسيد فسفريك، سوپر فسفات تريپل و دي آمونيوم فسفات قادر بوده اند به‌ترتيب 3/18، 4/21 و1/33 درصد از مجموع جز هاي غير باقي مانده را به جز باقي مانده تبديل كنند. مقايسه نتايج پراش نگارهاي پرتو ‌ايكس (XRD) و خاك هاي تيمار شده با خاك شاهد نشان داد كه افزودن فسفر به خاك باعث تشكيل كاني پايرومورفيت شده و از بين سه تيمار شدت پيك در گراف مربوط به دي‌آمونيوم فسفات بيش از ديگر تيمارها بود.

The objective of this study was to investigate the in situ stabilization of lead in a contaminated soil in the precense of P. A complex soil sample from 0-5 cm depth of the road side of Tehran- Qom was collected. In order to study the effect of P-treatment on the in situ stabilization of lead, a factorial experiment based on completely randomized design with three treatments of Diammonium phosphate (DAP), Triple Superphosphate (TSP) and 1:1 ratio acid phosphoric and phosphate rock at 3, 6 and 9 molar ratios of P/Pb, was conducted. Results of variance analysis and average comparison showed that among three phosphorous treatments, the highest transformation of soil Pb from the non-residual fractions (SS,SE,CA,Fe-Mn form and Pb in OM) to the residual fraction occured in DAP treatment and the lowest one in acid phosphoric and phosphat rock (P < 0.01) treatment. Also results showed that the acid phosphoric phosphat rock, TSP and DAP could transform 18.3, 21.4 and 33.1% of the total nonresidul fractions into residual form. Results of X-ray Diffraction (XRD) analysis and comparison of treated soil with control, showed that adding phosphorous to soil resulted in the formation of pyromorphite mineral and DAP showed the highest peak intensity among three treatments.‌