ساخت و بافت، كاني شناسي و چگونگي تشكيل رخساره هاي سولفيدي در كانسار روي- سرب- (نقره) تپه سرخ با سنگ ميزبان آواري- كربناتي، جنوب اصفهان

Structure, Texture, Mineralogy and Genesis of Sulphide Ore Facies In Tappehsorkh Detrital-Carbonate-Hosted Zn-Pb-(Ag) Deposit, South of Esfahan

كانسار روي- سرب- (نقره) تپه سرخ با سنگ ميزبان سيلتستون، دولوميت و توف به سن كرتاسه زيرين در بخش شمالي رشته ايرانكوه در جنوب اصفهان قرار دارد. كاني هاي سولفيدي در اين كانسار شامل اسفالريت، گالن، تتراهدريت، پيريت و به مقدار كمتر كالكوپيريت، بورنيت و ماركازيت است. كاني هاي باطله بيشتر شامل دولوميت، كوارتز و باريت است. رخساره هاي سولفيدي ديده شده در اين كانسار را مي توان بر پايه ساخت و بافت و موقعيت قرارگيري آنها نسبت به گسل عادي همزمان با رسوب‌گذاري به رخساره هاي رگه- رگچه اي، لايه‌اي و توده اي دسته بندي كرد. دگرساني دولوميتي- سيليسي، از دگرساني هاي اصلي ديده شده به همراه كانه زايي سولفيدي است. بيشترين شدت دگرساني و كانه زايي سولفيدي همراه آن در مجاورت گسل عادي رخ داده است. به‌طوري كه با دور شدن از گسل از شدت دگرساني و كانه زايي كاسته مي شود. مطالعات ژيوشيميايي گوياي آن است كه سيال كانه دار ماهيت اكسيدان دارد كه پس از رسيدن به واحدهاي ميزبان داراي مواد آلي، احيا شده و عناصر همراه آن به‌صورت سولفيد نهشته شده اند. مطالعه عناصر فرعي و كمياب موجود در فازهاي سولفيدي در رخساره هاي كانيايي مختلف نشان دهنده آن است كه سيال كانه دار، يك سيال واحد با تركيب شيميايي مشابه بوده است. حضور بافت هايي چون پيريت فرامبوييدال، چين خوردگي سيلتستون حاوي مواد آلي همراه با لاميناسيون سولفيدي در رخساره سولفيدي لايه‌اي غني از مواد آلي و ساختارهاي دياژنزي مانند لودكست در سيلتستون ميزبان نمايانگر رخداد كانه زايي در زمان رسوب‌گذاري- دياژنز است. در حالي كه كانه زايي در سنگ ميزبان دولوميت ناحيه اي به دليل رخداد جانشيني دولوميت گرمابي در دولوميت ناحيه اي، در دياژنز كم ژرفا صورت گرفته است. بنابراين كانسار تپه سرخ با توجه به داشتن ويژگي هايي از جمله تشكيل در محيط زمين ساختي كششي، وجود سنگ ميزبان سيلتستوني و دولوميتي و رخداد انواع رخساره هاي سولفيدي رگه- رگچه اي، لامينه و توده اي، همانند كانسارهاي نوع سدكس است.

Tappehsorkh Zn-Pb-(Ag) deposit, hosted by Lower Cretaceous siltstone, tuff and dolomite, is located in the northern part of the Irankuh mountain range, south of Esfahan. Sulphides in this ore have a relatively simple mineralogy including sphalerite, galena, tetrahedrite, pyrite and to a lesser extent, chalcopyrite, marcasite and bornite. Gangue minerals are predominantly dolomite, quartz and barite. Based on zoning in the sulphide mineralization, texture and structure and location of ore facies relative to syn-sedimentary normal faults, theses ore facies are classified as vein-veinlet, laminated and massive. Dolomitic-silicic alteration is among the major processes concomitant with sulphide mineralization. The greatest degrees of alteration and related ore mineralization occur at the vicinity of the normal faults and decrease away from it. Geochemical studies indicate that the ore-bearing fluids were of oxidized composition, which were reduced once reaching favorable host rocks and consequently deposited sulphide minerals. Minor and trace element studies in the various sulfide ore facies demonstrate that the ore-bearing fluid in all the ore facies has a similar composition. Textures such as framboidal pyrite, contemporaneous folding of organic matter along with sulphide lamination in the laminated ore facies, and diagenetic structures such as load casts in the host siltstone indicate that sulphide mineralization has occurred in the sedimentary-diagenetic stage. However, sulphide mineralization in the regional dolomite is considered to have occurred in a shallow diagenetic environment because of replacement of regional dolomite by hydrothermal dolomite. Based on features of ore mineralization such as the extensional tectonic setting, siltstone and carbonate host rocks, and occurrence of various sulphide facies such as vein-veinlet, laminated and massive, the Tappehsorkh deposit is very similar to Sedex-type deposits.