عنصر «شخصيت» در مقامات بديع الزمان همداني

the Character in the Maghamat of Badi Al - zaman Hamedani

مقامات بديع‌الزمان همداني يكي از ارزشمندترين آثار قديم عرب به شمار مي‌رود كه به سرعت توانست مورد توجه ادبا و حتي عامه مردم قرار بگيرد، چرا كه بديع‌الزمان توانست با خلاقيت و هوش كم ‌نظير خود براي اولين بار بسياري از عناصر داستاني نظير شخصيت ‌پردازي، حادثه، پيرنگ، صحنه، گفتگو، حقيقت ‌نمايي و... را در آنها به كار بگيرد. شخصيت و شخصيت ‌پردازي، محوري‌ترين عنصر داستاني در مقامات و حلقه ارتباطي بين ديگر عناصر داستاني است كه در مقامات به مانند ديگر داستان هاي كوتاه به دو شيوه مستقيم و غير مستقيم بكار گرفته شده است. اين مقاله با بررسي و تجزيه و تحليل شيوه هاي شخصيت پردازي در داستان هاي معاصر به بررسي و تطبيق آن در مقامات بديع‌الزمان همداني پرداخته و چگونگي بكارگيري اين عنصر در مقامات را از ديدگاهي علمي بيان مي كند. با توجه به ويژگي شخصيت‌هاي موجود در مقامات بديع الزمان و ميزان توانمندي و توفيق وي در استفاده از اين عنصر به اين نتيجه مي‌رسيم كه بديع الزمان با استمداد از ويژگي‌هاي توده مردمِ هم عصرش توانسته است، حقيقت نمايي شخصيت‌هايش را بيشتر نمايد تا خواننده را وادار كند كه بپذيرد شخصيت‌هايي به مانند آنچه كه در مقامات مي‌بيند، وجود دارد. اين شخصيت‌ها نه موجوداتي فرا زميني و پيچيده اند كه در نزد خواننده ارتباطشان با واقعيت قطع شود و نه بسيار ساده و تك بعدي كه خواننده به راحتي تمامي رفتار و اعمال و گفتار آنها را پيشگويي كند. بديع‌الزمان با ذكر نمونه‌هايي عيني از اعمال، رفتار و گفتار شخصيت‌ها در مقامه‌هاي مختلف در اين كار چنان موفقيتي به دست آورد كه هنوز هم با گذشت حدود ده قرن، كمتر كسي توانسته است يك راوي به مانند «عيسي ‌بن هشام» و يك قهرمان چون «ابوالفتح اسكندري» بيافريند.

Maqamat of Badi Al- Zaman is the most valuble Arab old works, that it could pay attention rapidly literary men and even public people, because of Badi Al- Zaman be able to use with own rare creativity and intelligence for the first time alot story elements such as characte, event, plot, scene, dialogue, realty-view. Character and characterize is the basic story elements in Maqamat and communicative between another story elements, that in Maqamat like another short stories had Taken two direct and indirect ways. With regard to get result the aspect of Maqamat characteristics and amount skills success of Badi Al- Zaman who is help from group of people his contemporary, could have shown realty, until to make reder accept character, like what are know in Maqamat. These characters is not complex creatures that reader break up their relation with reality and not simply and unilateral that who was to predict all of act and behavior and their talk comfortable. Badi Al- Zaman to get so success said concrete example of actions, behavior and characteristics speed in different ranks in this work. Which after about 10 century, no one could be created such as “Isa Ibn-e- Hosham” and hero such as “Abo Alfath Eskandari”.