ريخت‌شناسي تطبيقي قصّه‌هاي ماه‌پيشاني، يه‌شين و سيندرلا

Comparative Morphology of MahPishani, Yeh-Shen and Cinderella Tales

پژوهش هاي تطبيقي در حوزه ادبيّات عاميانه و ادبيّات كودك مي تواند با تبيين مشابهت هاي فكري و فرهنگي مردم جهان، زمينه ساز رشد انديشه هاي بلند انساني گردد. در پژوهش حاضر، نويسنده با بهره گيري از نظريّه ريخت شناسي «پراپ» به تبيين و تحليل ساختاري قصّه هاي «ماه پيشاني» از ايران، «يه شين» از چين و «سيندرلا» در غرب مي پردازد. از آنجا كه قصّه هاي بررسي شده در اين پژوهش از خانواده قصّه هاي پريان هستند، با الگوي ريخت شناسي پراپ كه برآمده از تحليل قصّه هاي پريان روسي است، همخواني زيادي داشته اند. نويسنده پس از تطبيق مشابهت هاي ساختاري اين سه قصّه، به يك ساختار مادر دست پيدا مي كند كه برآمده از خويشكاري هاي همسان هر سه قصّه است و طرح داستاني هر سه قصّه بر پايه آن است. براي تعيين نسبت ديرينگي اين داستان ها در مقايسه با يكديگر، نويسنده ناگزير دست به يك تحليل فراساختاري زده و يك كهن الگوي بسيار شناخته شده در قصّه ماه پيشاني را، پس از بررسي به عصر پارينه سنگي (عصر شكار) رسانيده است. نويسنده سرانجام نتيجه مي گيرد كه روند دگرگوني‌هاي ساختاري اين سه قصّه، نزولي بوده است؛ يعني قصّه ماه پيشاني، روايت كهن تر اين قصّه ها بوده و در گذار زمان، از تنوّع شخصيت ها و شمارگان خويشكاري هاي آن كاسته شده، تا جايي كه نمودگار ريخت شناسي قصّه سيندرلا، همان نمود گار مادر برآمده از قصّه‌هاي تطبيق داده شده در اين پژوهش است.

Comparative studies in folk literature and children’s literature can pave the way for the growth of human lofty thoughts through explaining the ideological and cultural similarities among the people of the world. In this research, using Propp’s morphology theory, the author explains and analyzes the structure of an Iranian tale “MahPishani”, a Chinese one “Yeh-Shen”, and “Cinderella” as a Western tale. Since the tales studied in this research are from the fairy tale category, it is quite consistent with the Prop’s morphology model which is the result of Russian fairy tales analysis. After matching the structural similarities of the three tales, the author proposes a proto structure (mother structure) which is derived from the common functions of the three tales upon which their plots are based. In order to find out which tale is the most ancient one, a meta- structural analysis was inevitable. The analysis reveals that the very well-known archetype in MahPishani goes back to Paleolithic Age (Hunting Age). Eventually, the author deduced that the structural changes in these three tales follow a descending pattern, i.e. “Mahpishani” is the oldest narration, and over time, the diversity of characters and the number of functions have been decreased to the extent that the morphological diagram of Cindrella tale is the same as the mother diagram derived from the comparison of these three tales.