ارزيابي ريسك زيست محيطي در واحد الفين مجتمع پتروشيمي آرياساسول به روش تجزيه و تحليل درخت خطا

Environmental Risk Assessment of the Olefin plant in Arya Sasol Petrochemical Complex using Fault Tree Analysis Method

زمینه و هدف: نشت مواد شیمیایی از تجهیزات در فرایندهای پتروشیمی امری محتمل است. وقوع چنین رخدادی باعث ایجاد آتش سوزی و انفجار و به تبع آن مخاطراتی برای محیط‌زیست می‌گردد. هدف از انجام این مطالعه ارزیابی ریسك زیست‌محیطی واحد الفین مجتمع پتروشیمی آریاساسول به منظور شناسایی منابع مولد ریسك‌های زیست‌محیطی در واحد یاد شده است. روش بررسی: به منظور اجرای این تحقیق اطلاعات پایه با استفاده از نتایج پایش و اندازه‌گیری آلاینده‌های هوای محیط و گازهای خروجی دودكش‌، روش مرور ایمنی (safety review) و بازدید میدانی تامین شد. جهت مشخص كردن اثرات ناشی از نشتی هیدروكربن از تجهیزات بر محیط‌زیست محدوده بلافصل، میزان غلظت مواد آلی فرار (BTEX) در هوای محیط بر اساس استاندارد EPA0030 با استفاده از دستگاه گاز كروماتوگرافی در 4 ایستگاه از مجتمع و پایش گازهای خروجی دودكش در 9 كوره با دستگاه پرتابل XL 350 Testo از خردادماه 1390 تا اردیبهشت 1391 به انجام رسید. ابزار ارزیابی و مدیریت ریسك مورد استفاده در این تحقیق روش تجزیه و تحلیل درخت خطا بود. اصلی‌ترین بخش ارزیابی ریسك به روش درخت خطا، انتخاب رویداد اصلی است. با توجه به آمار حوادث و جنبه‌های محیط‌زیستی عملیات كراكینگ اتان، نشتی هیدروكربن به عنوان رویداد راس، شناسایی و سپس نحوه تركیب و همچنین ارتباط بین عوامل موثر در بروز آن در قالب رویدادهای پایانی، میانی و دروازه‌های «و» و «یا» تعیین شد. با تجزیه و تحلیل كیفی و كمی درخت خطای این حادثه، مهم‌ترین علل بروز آن تعیین و همچنین احتمال به وقوع پیوستن رویداد راس، در طول یك سال محاسبه گردید. یافته‌ها: آنالیز نمونه‌ها نشان داد، میزان بنزن با غلظت 0/37 mg/m3 (در محدودهmg/m3 0/37-0) در فصل پاییز، تولوئن با غلظت 0/13 mg/m3 (در محدوده 0/13-0/02 mg/m3) در فصل بهار، اتیل بنزن با غلظت mg/m3 0/09 (در محدوده 0/09-0/02 mg/m3 ) در فصل پاییز و زایلن با غلظت mg/m3 1/01 (در محدوده 1/01-0/02 mg/m3) در فصل پاییز بیش از ایستگاه‌های دیگر بوده است‌. در تحقیق فوق درخت خطای بسط یافته نهایی دارای 16 رویداد (اعم از پایانی، میانی و اولیه) بود كه با 7 دروازه منطقی به هم دیگر متصل شدند. بیشترین درصد خطا در رویدادهای پایانی را خطاهای سخت افزاری از قبیل نقص در تجهیزات با 55/55 درصد را به خود اختصاص دادند و خطاهای انسانی و مدیریتی در رتبه‌های بعدی طبقه‌بندی شدند. بالاترین درصد اهمیت رویدادهای پایانی با 22/2 % متعلق به جنس نامناسب گسكت شناسایی گردید كه از مهم‌ترین دلایل آن می‌توان به وضعیت تحریم‌های اقتصادی و عدم تلاش زیاد در تامین كالایی با كیفیت بالا اشاره نمود. نتیجه‌گیری: بیشترین احتمال وقوع رویداد پایانی مربوط به جنس نامناسب گسكت برابر  2-10×2 شناسایی گردید. از اقدامات كنترلی برای پیشگیری از وقوع رخداد نشتی، تامین گسكت با كیفیت بالا است و این شكست در رده خطای سخت افزاری طبقه‌بندی می‌گردد.

Background and Objectives: Chemical spillage of equipment is possible in petrochemical processes. Occurrence of such event can result in firing and explosion and consequently would bring about some risks to the environment affected. The aim of this study was to assess environmental risks in Olefin Plant, Arya Sasol Petrochemical Company in order to identify environmental risks at producing source. Methods: The basic data was gathered through using the results of monitoring and measurement of ambient air pollutants and stack exhaust gases, safety review method and field observation. For determination the effects of hydrocarbons leakage from equipment on the environment, measuring BTEX in ambient air was performed as per EPA0030 Standard method with using Gas Chromatography at 4 stations of the complex and a portable Testo 350 XL device was used for monitoring stack exhaust gases, from 9 stacks from May 2011 to April 2012. Assessment and risk management tool used in this study was the fault tree analysis method. The main part of the risk assessment in fault tree method is selecting a top event. According to the statistics of accidents and environmental aspects of ethane cracking operations, hydrocarbon leakage is detected as top event and then composition and relationship between risk factors is determined in the form of terminal event, intermediate event and the gate “and” and “or”. With qualitative and quantitative analysis of fault tree of this accident, the main causes of the accident and the likelihood of the top event was calculated for a year. Results: Comparing with other stations, it was found that benzene with concentration of 0.37 mg/m3 in autumn, toluene with concentration of 0.13 mg/m3 in spring, and ethyl benzene with concentration of 0.09 mg/m3 in autumn, and xylene with the concentration of 1.01 mg/m3 in autumn season had the highest concentration. The fault tree developed had 16 events (including final, intermediate, and initial), which were connected to each other with seven logic gates. The maximum error percentage in the terminal events was attributed to the hardware failures such as malfunction in equipment with 55.55 percent followed by human and administrative errors in the next ranking. The highest percentage (22.2%) of the terminal events was related to the gasket unsuitable material the main reason is due to the economic sanctions and the lack of effort to provide high quality products. Conclusion: Most likely occurrence of the final event was related to the gasket unsuitable material (2×10-2). Control action to prevent the occurrence of leakage could be supplying high quality gaskets and the failure is classified in the hardware failure category.