چالش ها و موانع توسعه روزنامه نگاري علم در ايران

The Challenges and Hindrances to Science Journalism in Iran

هدف از پژوهش حاضر «بررسي چالش ها و موانع توسعه روزنامه نگاري علم در ايران» با نگاه سيستماتيك و رويكرد بين رشته اي و كمك گرفتن از رشته هاي جامعه شناسي علم، فلسفه علم، اقتصاد علم، تاريخ علم و ارتباطات علم است. در اين پژوهش از روش مصاحبه عمقي نيم ساخت يافته، در مصاحبه با روزنامه نگاران علم و متخصصان حوزه علم استفاده شده است. يافته هاي تحقيق نشان مي دهد كه برخي از چالش هاي نهاد علم و سياستگذاري علم در كشور، مبتلا به حوزه روزنامه نگاري علم نيز هست. نگاه نخبه گرايانه به علم، تلقي عوام زدگي از طرف دانشگاهيان در صورت مشاركت در توليد محتواي رسانه اي، الگوي تكنوكراتيك حاكم بر فضاي سياستگذاري علم، به جاي الگوي مشاركت مردم، ايديولوژيك شدن علم و فناوري، انگاشتن علم به مثابه قدرت از سوي سياستگذاران علم، از جمله چالش هاي روزنامه نگاري علم در ايران است. تربيت نشدن روزنامه نگاران علم براي حضور حرف هاي در اين حوزه و نبود نهاد آموزشي، سپهر عمومي روزنامه نگاري علم را به عرصه تجربه آزمون و خطا تبديل كرده و باعث افزايش اشتباهات در اين حوزه و سلب اعتماد از جامعه علمي شده است. عدم تشويق كارهاي با كيفيت و ارزشدهي كمَي به جاي كيفي، باعث عدم انتشار كارهاي مطلوب شده است. همچنين به دليل اغراق در فرهيخته پنداري دانشمند در ذهنيت جامعه، توان نقادي روزنامه نگار در مواجهه با دانشمند بسيار پايين است و باعث مي شود محتوا، بدون ساده سازي به مخاطب عرضه شود. كليدواژه: روزنامه نگاري علم، ارتباطات علم، توسعه علمي، روزنامه نگار علم.

The aim of the present study is to investigate “the challenges and hindrances to science journalism in Iran” using in-depth semi-structured interviews with science journalists and experts. The results of the study show that some of the challenges to science and science policy in the country are the same as the challenges to science journalism. The elitist view of science, academics’ charge of populism against any involvement in the production of media content, the prevalence of a technocratic model in the atmosphere of science policy-making rather than a model of public participation, the ideologization of science and technology, and the consideration of science as power by science policy-makers are among the challenges a science journalist has to confront in Iran. Science journalists have not been trained for a professional presence in this field. This, coupled with the lack of an educational institution for the public sphere, has turned science journalism into an arena of trial and error experience which allows many errors and undermines confidence in the scientific community. Quality products are not encouraged and quantity is valued over quality, which results in failure to publish desirable works. Moreover, due to an exaggerated elitist consideration of scientists in the public opinion, journalists lose their critical power against scientists, and content is presented to the audience without being simplified. Keywords: Science journalism, science communications, science development, science journalist.