طبقه‌بندي محتوايي مشبهٌ‌به در ديوان ناصرخسرو

Context Classification of vehicles in Naser Khosro’s Collection of Poems

صورخيال از جمله تشبيه در شعر سنتي دو وظيفه‌ي مهم، توضيح و تشريح انديشه و آرايش و تزيين كلام را بر عهده داشته است. تشبيه، به‌‌عنوان پركاربردترين صورخيال در شعر ناصرخسرو، وسيله‌اي است براي توضيح و تبيين انديشه‌هاي شاعر و كم‌تر به‌عنوان يك ركن زينتي و هنري به آن توجه شده است. هدف اصلي در اين نوشتار، بررسي و تحليل مشبه‌‌به‌هاي ديوان ناصرخسرو است. علت انتخاب مشبهٌ‌به براي بررسي، اين است كه مشبهٌ‌به در ديوان ناصرخسرو مانند بسياري از شاعران ديگر محيط، جهان‌بيني و دنياي درون شاعر را براي خواننده ترسيم مي‌كند. تنّوع مشبهٌ‌به در ديوان ناصرخسرو چشم‌گير است كه در اين مقاله، مهم‌ترين آن‌ها به سه گروه اصلي تقسيم شده‌اند. در گروه اول، طبيعت و عناصر مربوط به آن مانند جانوران، گياهان، آب و كوه بررسي شده‌اند. گروه دوم، شامل موضوع‌هاي فرهنگي هم‌چون مفاهيم ديني، اساطيري، عنصرهاي زندگي اشرافي، خوراك و پوشاك است. گروه سوم، در برگيرنده‌ي مشهودات روزمره‌ي زندگي شاعر است.

Imagery such as simile in traditional poem has two major tasks; explaining and describing the thought, and decorating and arranging the speech. Simile as the most applicable imagery in poems of Naser Khosro is a tool for explaining and describing the poetʹs mind and less has been considered as an artistic and decorating element. The main purpose of this study is examining the vehicle in the complete works of Naser Khosro and of course vehicle was chosen because it draws the environment, ideology and the internal world of the poet. Itʹs variation of vehicles is considerable in the complete works of Naser Khosro which we divided itʹs most important types into 3 groups in this article, including: nature and the elements related to it, like animals and mountains, group two includes cultural issues like religious and mythic concepts, features of aristocracy, behaviors in dressing and eating, and the third group includes daily observations of the poet.