خصوصيات فيزيولوژيك پايداركننده عملكرد دانه آفتابگردان در شرايط آبياري محدود

Grain Yield Stabilizing Physiological Characteristics of Sunflower under Limited Irrigation Condition

در اين بررسي پاسخ خصوصيات فيزيولوژيك آفتابگردان به قطع آبياري در مرحله گلدهي در طي دو سال در شرايط آبياري مطلوب و محدود بررسي گرديد. خشكي بيشترين تاثير را بر پتانسيل آب برگ، ميزان پرولين، عملكرد دانه، سطح برگ و وزن خشك شاخه داشت. عملكرد دانه در اثر آبياري محدود 40% كاهش يافت. تنش خشكي بر وزن خشك ريشه، نسبت شاخه به ريشه، شاخص برداشت، سطح مخصوص برگ، فلورسانس كلروفيل، شاخص كلروفيل و پتانسيل اسمزي تاثير نداشت. همبستگي بين وزن خشك ريشه و شاخه، سطح برگ، شاخص كلروفيل، دماي برگ، محتواي پرولين، ميزان رطوبت نسبي و فلورسانس كلروفيل با عملكرد دانه مشاهده شد. بر اساس ميزان تغيير در ميزان رطوبت نسبي، پرولين، سطح برگ، فلورسانس كلروفيل و عملكرد دانه از بين 16 لاين اينبرد دو لاين BGK-329 و RGK-21 به ترتيب به عنوان متحمل ترين و حساس ترين لاين هاي اينبرد شناسايي شدند. وزن خشك شاخه، دماي برگ و تنظيم اسمزي به ترتيب رابطه رگرسيوني درجه دو و سه با عملكرد دانه داشتند. نتايج نشان داد كه رشد آفتابگردان در شرايط محدوديت آب تابع تعادل بين وضعيت رطوبتي درون گياه و سطح فتوسنتز كننده است كه بسته به نوع ژنوتيپ از خصوصيات ميزان پرولين، تنظيم اسمزي، فلورسانس كلروفيل، شاخص كلروفيل و دماي برگ متاثر مي شود. مشاركت اين اجزا در صفاتي مانند وزن خشك شاخه و ريشه و در نهايت عملكرد دانه منعكس شده و تعيين كننده ميزان رشد عمومي گياه، تحمل و پايداري توليد در شرايط محدوديت آب است.

Physiological response of sunflower to water withholding in flowering stage was evaluated under optimum and limited irrigation in 2 years. The highest effect of drought was imposed on leaf water potential, proline content, seed yield, leaf area and shoot dry weight. Seed yield reduced as much as 40% with limited irrigation. Seed yield was reduced 40% by drought stress. Drought had no effect on root dry weight, shoot to root ratio, harvest index, specific leaf area, chlorophyll fluorescence, SPAD value and osmotic potential. There were significant correlation of shoot and root dry weight, leaf area, SPAD value, leaf temperature, proline content, relative water content and chlorophyll fluorescence with seed yield. Among the 16 inbred lines and according to the changes in proline and relative water content, leaf area, chlorophyll fluorescence and seed yield, BGK-329 and RGK-21 were identified as more tolerant and sensitive lines, respectively. Shoot dry weight and leaf temperature had a quadratic while osmotic adjustment had a cubic relationship with seed yield. The results indicated that under limited irrigation, sunflower growth is dependent to balance between plant water statues and photosynthetic area which according to the genotype is affected by proline content, osmotic adjustment, chlorophyll fluorescence, SPAD value and leaf temperature. Contribution of these components is reflected in characteristics like that shoot and root dry weight and finally in seed yield which determines general growth, drought tolerance and stability of yield under limited water condition.