شناسايي گزينه‌هاي مناسب توسعه آتي كاربري اراضي شهري در قزوين به روش مدل‌سازي ايجاد گزينه‌ها

Determining the proper sites for urban land-use development in Qazvin using MGA method

گسترش سريع و بی‌برنامه كاربريهای شهری اغلب مخاطره‌آميز و نگران-كننده است. با توجه به گريزناپذيری توسعه شهری، برنامه‌ريزان مسائل شهری همواره به دنبال راه حلهايی هستند كه مناطق بهينه را برای گسترش كاربريهای شهری تعيين نمايند. نظر به ماهيت مكانی مسأله، سيستمهای اطلاعات مكانی (GIS)، در گستره وسيعی از مسائل مكانيابی به كار گرفته شده‌اند. با اين وجود به سبب ابعاد گسترده و ماهيت پيچيده مسأله، آناليزهای پايه GIS نظير همپوشانی به تنهايی قادر به در نظر گرفتن تمامی جوانب امر نيستند. به همين دليل، معمولاً GIS به عنوان يك بستر مناسب، موجبات پياده‌سازی روشهای مختلف را فراهم می‌آورد. همه روشهای مطرح شده در اين وادی به دنبال يافتن راه حلی بهينه با در نظر گرفتن قيود مختلف و متنوع هستند. به هر حال با در نظر گرفتن تمامی مفروضات و قيود احتمالی، ممكن است پاسخ بهينه از نظر اجرايی مطلوب نباشد. لذا منطقی است كه چندين راه حل بهينه يا عمدتاً بهينه پيشنهاد شود. در اين پژوهش از روش مدلسازی ايجاد گزينه‌ها (MGA) برای يافتن مناطق بهينه توسعه كاربريهای شهری در اطراف شهر قزوين در محدوده‌ای به وسعت 1620 كيلومتر مربع استفاده شده است. ويژگی روش مورد استفاده اين است كه با گنجاندن قيدی به نام DBDC، پيوستگی و تراكم مناطق مطلوب برای توسعه لحاظ شده، از توسعه‌های پراكنده و جداگانه كه عملاً از كيفيت لازم برخوردار نيستند جلوگيری می‌شود. با استفاده از اين روش كه مبتنی بر برنامه‌ريزی خطی از نوع برنامه‌ريزی عدد صحيح است، چندين گزينه مطلوب شناسايی‌ و سپس با بررسی و پالايش گزينه‌های توليد شده، سه گزينه مناسب پيشنهاد شده‌اند. نتايج اين تحقيق علاوه بر اينكه طرحی از مناطق مطلوب را برای توسعه آتی فرا روی دست‌اندكاران امر قرار می‌دهد، دست آنان را برای انتخاب يكی از گزينه‌ها با توجه به شرايط اجرايی و جوانب كار باز می‌گذارد.

Urban land-use expansion is a challenging issue in developing countries. The expansion usually deteriorates other land-uses such as agriculture and natural resources. Urban expansion is unavoidable, thus, urban planners are always estimating the optimum regions for development. Due to the spatial component of this issue, GIS is widely used. The complexity of urbanization may not be well-handled using simple GIS functions such as overlay. Land-use development may also use advanced functions of optimizations that are integrated in a GIS environment. Such optimization considers numerous conflicting criteria. Even with taking all of the probable assumptions and constraints into account, it is possible that optimum result is not doable. Thus, it is desirable to suggest more than one (semi) optimum solutions. If the implementation of one solution is complex, other ones should be examined. In this study, Modeling to Generate Alternatives (MGA) is used to determine the best sites for future urban land-uses in the vicinity of Qazvin with 1620 squared kilometers. This method which is based on linear programming (binary integer programming) can result in proper alternatives. The characteristic of the performed method is the use of Density-Based Design Constraint (DBDC) as a constraint that guaranties the contiguity and compactness of the suggested sites and prevents scattered developments. The results of this study not only offered the optimum sites for future urban land-use developments but also determined some other options to be chosen if the optimum solution is not admired.