واكاوي و مدل‌سازي ناهنجاري‌هاي فراگير بارش غرب ايران در ارتباط با عملكرد مراكز فشار درياي مديترانه

The Analysis and modeling of widespread anomalies of rainfall in entire West of Iran in relation with the behaviors of Mediterranean Pressure centers

كانونهاي كنترل جوّي هر منطقه متنوع هستند و شناخت چگونگي ارتباط و اثرات آنها با مولفه‌هاي جوي سطح زمين كمك شاياني به پيش‌يابي افت‌وخيزهاي آب‌وهوايي مي‌نمايد. در اين پژوهش ارتباط ناهنجاريهاي فراگير بارش غرب ايران با دو مولفه دما و فشار مراكز جوي (چرخندزايي) شرق و غرب مديترانه در پنج تراز جوي (دريا، 925، 850، 500 و 300 هكتوپاسكال) دردوره آماري 2010-1961 مورد تحليل و مدل سازي آماري به ترتيب به روشهاي همبستگي پيرسون و وايازي چند‌متغيره خطي قرار گرفته است. بر اساس نتايج به دست آمده ارتباط و اثر مراكز كنش جوي شرق و غرب مديترانه بر ناهنجاري‌هاي بارشي غرب ايران بصورت وارون و در سطح معني داري 95% مي‌باشد. در اين پژوهش شاخص‌هاي آماري اختلاف دما و فشار استاندارد شده بين غرب و شرق مديترانه به عنوان يكي از شاخصهاي مهم در رابطه با تغييرات بارش منطقه غرب ايران شناسايي و ارايه شده است. بر اساس شاخص‌هاي طراحي شده هرگاه اختلاف DT و يا DH مثبت باشد به معناي بالاتر بودن دما و يا فشار استانداردشده (Z) جوّ در قسمت غرب درياي مديترانه نسبت به شرق آن و در نهايت ترسالي (ماهانه) در منطقه پژوهش است و هرگاه شاخص منفي باشد به معناي رخداد دوره خشك در غرب ايران است. همچنين در زمينه شاخص‌هاي ارايه شده در ترازهاي زيرين جوّ و به ويژه در مورد مولفه دما ارتباط معني‌دار مستقيم و قوي با ناهنجاري بارش غرب ايران ديده شد. مدل‌سازي چند‌متغيره شاخصهاي ارايه شده در منطقه مديترانه با استفاده از روش وايازي چندمتغيره، رابطه نسبتاً قوي را در اين زمينه ارايه داد كه مولفه‌هاي انتخابي اين شاخص شامل اختلاف فشار تراز دريا، اختلاف دماي تراز 925 و 850 هكتوپاسكال در قسمت غرب نسبت به شرق مديترانه است. همچنين بررسي عملكرد مدل وايازي با استفاده از داده‌هاي واقعي صحت نسبي عملكرد مدل را تاييد كرد

Climate control centers in each area are diverse and understanding how they relate to the atmospheric components of the Earthʹs surface contributes to prediction of climate fluctuations. In this study, by using Pearsonʹs correlation and multivariate regression in a thirty-year period (1961-2010), the relationship between widespread rainfall anomalies in entire of Iran west with temperature and pressure of atmospheric centers in East and West of Mediterranean Sea in 5 atmospheric levels (SLP, 850, 500 and 300 Hpa) were analyzed and modeled. Based on the results, the correlation of atmospheric control centers in the East and West Mediterranean Sea with anomalies of rainfall in West of Iran is inverse and meaningful in 95% level. In this study, statistical indicators such as temperature differences and standardized pressure between West and East Mediterranean sea were identified as the most important indicators in relation to changes of rainfall in the study area. Based on the designed indicators, whenever indicators DT and DH is positive, this means higher temperature and higher atmospheric standardized pressure in the Western parts of Mediterranean sea in compare with its East and therefore the wet spells (Monthly) occur in the study area, and If the above mentioned index is negative, means that the occurrence of drought in West Iran. As for the indicators introduced for lower levels of the atmosphere, especially in the case of temperature, meaningful strong and direct correlation is seen with rainfall abnormalities in entire West of Iran. Modeling provided some indicator for Mediterranean region using multivariate regression that they showed a relatively strong correlation in this regard of the selected components that include the pressure difference in sea level, the temperature difference in 925 and 850 hPa levels in the West (Compared to its East) Mediterranean Sea. Also check the regression model using real data confirm the accuracy of the relative performance of the model.