مقامات و منازل سلوك عرفاني از منظر امام خميني (س)

Positions and Stages of Mystical Wayfaring in Viewpoint of Imam Khomeini

اهل معرفت بسته به مباني فكري و تجربيات عملي اي كه در طول سلوك خود داشته اند، منازل و «مقامات سلوك عرفاني» را به شيوه هاي گوناگون دسته‌بندي كرده اند. امام خميني نيز به نوبه خود، مقامات سالكان را به‌گونه اي ترتيب داده كه از جهاتي، نسبت به طبقه بندي اي كه عرفاي ديگر تنظيم و ارايه كرده‌اند، متفاوت و بديع به نظر مي رسد. مسيله اصلي نوشتار حاضر اين است كه امام خميني منازل سلوك عرفاني را چگونه مرحله بندي و ترسيم كرده اند؟ در پاسخ به مسيله مذكور، در اين مقاله با تاكيد بر آراي امام خميني مقاماتي كه سالكان طريق عرفان، بايد از ابتدا تا انتهاي سلوك خود طي كنند، طرح شده و به تبيين و تدقيق در كيفيت و ويژگي هاي اين مراحل پرداخته شده است. از نظر ايشان، سلوك عرفاني - كه نوعي حركت، مسافرت و هجرت باطني است از بيت نفس، الي الله و رسوله- به طور كلي در «چهار مقام» يا منزل سامان مي يابد كه به ترتيب عبارتند از: مقام علم، مقام ايمان، مقام طمانينه و مقام شهود. منزل شهود نيز، در سه مرتبه مشاهده تجليات ذاتي، صفاتي و فعلي حق، تحقق مي پذيرد.

Mystics, on the basis of their intellectual principles and practical experiences during their wayfaring, classify the stage and positions of mystical wayfaring in different methods. Imam Khomeini has classified the positions of the wayfarers in a manner that in some respects is innovative and different from the classification of other mystics. The main problem of the present paper is to find out the way Imam Khomeini classified stages and positions of mystical wayfaring. Emphasizing on Imam Khomeiniʹs viewpoints, attempts have been made in this article to shed light on the stages that the wayfaring mystics should attain from the beginning to the end. Also the quality and characteristics of these stages have been explained. In Imam Khomeiniʹs viewpoints, mystical wayfaring – which is an esoteric journey, migration from the house of self towards God and His Prophet – is organized in four stages or positions. These stages are: the stage of knowledge, the stage of faith, the stage of certainty and the stage of intuition. The stage of intuition is realized in three stations: observation of essential manifestations, observation of attributive manifestations and observation of practical manifestations of the Truth.