ارتباط توهّم مالي و اقتصاد سايه ‏اي در ايران

The Relation of between Fiscal Illusion and Shadow Economy in Iran

دو پديده پنهان توهم مالي و اقتصاد سايه ارتباط نزديكي با يكديگر دارند، به طوري كه وجود اقتصاد سايه، امكان ايجاد توهم مالي را براي دولت فراهم مي كند. در توهم مالي، به دليل درك نادرست شهروندان از بار مالياتي، تقاضا براي كالاها و خدمات عمومي و، در نتيجه، هزينه هاي دولت افزايش مي يابد. در اين مقاله ارتباط بين توهم مالي و اقتصاد سايه در چارچوب الگوي ارتباطات خطي ساختاري (ليزرل)، در اقتصاد ايران طي سال هاي 1391-1357 ش، از لحاظ تجربي مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است. نتايج حاصل از تخمين مدل ليزرل نشان مي دهند كه اقتصاد سايه داراي اثر مثبت و معني داري بر توهم مالي در ايران است؛ اين يافته بيانگر آن است كه وجود يك اقتصاد سايه بزرگ در ايران، رشد مثبتي در توهم مالي به وجود آورده است كه يكي از پيامدهاي آن رشد بدهي هاي دولت مي باشد. علاوه بر اين، مهم ترين متغير توضيح دهنده اندازه توهم مالي در ايران بار مالياتي است كه دولت از آن در جهت انحراف ادراك موديان مالياتي استفاده مي كند.

There is a close relationship between fiscal illusion and shadow economy, as the existence of shadow economy provides the possibility of creating the fiscal illusion for the government. In the fiscal illusion, due to taxpayerʹs misperception of tax burden, public goods and services demand raise which finally leads to the positive growth of government spending. In this paper, the relationship between fiscal illusion and shadow economy has been studied within the framework of Linear Structural Relationship pattern (LISREL) for Iran in the period of 1357 to 1391. The results of the LISREL model estimation show first, shadow economy has a significant and positive effect on fiscal illusion in Iran; this finding indicates that the existence of expanded shadow economy in Iran creates the positive growth in fiscal illusion, which increases government’s debt. Second, the tax burden is the most important explanatory variable of fiscal illusion size in Iran that is used by the government in order to create misperception of the taxpayer.