جايگاه «انسان شناسي» در نظام اخلاقي كانت

The Role of "Anthropology" in Kantʹʹs moral system

تاسيس يك نظام اخلاقي كارآمد، منوط به شناخت دقيق و همه جانبه ي سرشت انسان، به عنوان موضوع اخلاق، است؛ اينكه ما چه تلقي از انسان و طبيعتش داريم، او را موجودي ذاتاً اخلاقي يا ذاتاً بد و شرور مي دانيم، يا تلقي مان از انسان، موجودي متعلق به دو جهان محسوس و معقول است كه در هر ساحتي جنبه اي از سرشتش ظهور پيدا مي كند، پيش شرط لازم براي پي ريزي يك نظام اخلاقي است. در تلقي كانت، انسان يك موجود تك ساحتي نيست؛ بلكه شهروند دو جهان است: جهان محسوس و جهان معقول. انسان بر اساس طبيعت معقولش، خوب و بر اساس طبيعت محسوسش بد است. بر همين اساس، در بنياد مابعدالطبيعه اخلاق بر اين نكته تاكيد مي كند كه: «...از آنجايي كه جهان فهم واجد مبناي جهان حس و در نتيجه واجد مبناي قوانين آن است؛ من بايد قوانين جهان عقل را به عنوان امر مطلق و افعالي را كه مطابق با آن قوانين است به عنوان وظيفه تلقي كنم.» لزوم توقف اخلاق بر انسان شناسي، كه از نظر كانت از حيث روش يك علم تجربي به حساب مي آيد، از يك سو و امكان تاسيس فلسفه ي اخلاق نابي كه به كلي فارغ از هر چيز تجربي باشد از سوي ديگر، سبب شده كه برخي از مفسرين در امكان اينكه كانت واقعاً توانسته باشد يك چنين فلسفه ي اخلاقي تاسيس كند، ترديد كنند. لذا در اين مقاله قصد داريم به بررسي نسبت انسان شناسي با اخلاق در نظام فلسفي كانت بپردازيم تا هم ماهيت ناب بودن فلسفه ي اخلاقش و هم نحوه ي توقف آن بر انسان شناسي را آشكار كنيم.

Establishing an efficient moral discipline depends on the accurate and comprehensive recognition of the human nature as the morality subject. In fact, the necessary precondition of founding a moral system depends on; what we are considering the human and his nature, if know him as a wicked creature by nature, or treating him as an existence to which belongs both sensible and rational, which in each realm appears an aspect of his nature. Human, for Kant, is not a mono-dimension of being, but it is a citizen of both sensible and rational worlds. Human, based on his rational nature, is good, and is bad based on his sensible nature. So, in Groundwork of the metaphysics of moral, he emphasizes that now because the world of understanding contains the ground of the world of sense and so too of its laws, we must suppose that in our capacity as members of the World of understanding, we give laws to ourselves as members of the World of sense. And this is what gives us obligations. The necessity of founding the morality on anthropology-which in Kantʹs viewpoint is an empirical science methodologically-on the one hand, and the possibility of establishing a pure moral philosophy which is quite free of any empirical element, on the other hand, has led some interpreters to doubt whether Kant has really been able to found such a moral system Therefore, here, in order to reveal the purity of Kantʹs moral philosophy, and also, to detect the way it is based on anthropology, we are going to study the relation of Kantʹs anthropology and his ethics.