طبقه‌بندي پوشش گياهي در ارتباط با برخي عوامل محيطي (مطالعه موردي: مراتع قره باغ استان آذربايجان غربي)

Classification of Vegetation Cover related to Environmental Factors (Case study: Gharabagh Rangelands of Azarbaijan Province)

هدف از اين تحقيق، شناسايي جوامع گياهي موجود در مراتع قره باغ استان آذربايجان غربي و تعيين مهمترين عوامل مؤثر بر پراكنش آنهاست. براي اين منظور، در ناحيه معرف هر جامعه گياهي، نمونه‌برداري به روش تصادفي سيستماتيك انجام شد. در هر ناحيه، نمونه‌برداري در طول 4 ترانسكت 150 متري به صورت عمود بر هم انجام شد. سطح و تعداد قطعه نمونه به روش حداقل سطح و آماري تعيين و در طول هر ترانسكت 15 قطعه نمونه با ابعاد يك متر مربع با فاصله 10 متر از يكديگر قرار داده شد. در ابتدا و انتهاي هر ترانسكت دو پروفيل خاك حفر و با توجه به عمق محدود خاك، نمونه خاك از عمق 200 سانتي متري برداشت گرديد و درصد سنگريزه، رس، سيلت، شن، ماده آلي، اسيديته، آهك، هدايت الكتريكي، ازت، پتاسيم و فسفر اندازه‌گيري شد. همچنين در هر قطعه نمونه نوع گونه‌هاي موجود و درصد پوشش گياهي تعيين گرديد. به منظور طبقه‌بندي جوامع گياهي از تحليل دوطرفه گونه هاي شاخص (TWINSPAN) و براي تعيين مهمترين عوامل تاثيرگذار بر پراكنش جوامع گياهي از تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي (PCA) استفاده شد. نتايج حاصل از طبقه بندي نشان داد كه پنج گروه اكولوژيك در منطقه مورد مطالعه وجود دارد كه با جوامع گياهي منطقه انطباق داشتند. همچنين بين پراكنش پوشش گياهي و عوامل محيطي رابطه وجود دارد و از بين عوامل مورد بررسي، بافت، آهك، نيتروژن و پتاسيم خاك بيشترين تأثير را بر پراكنش پوشش گياهي دارند.

The purpose of this study is to identify plant communities of Gharabagh rangelands in Azerbaijan province and determining effective factors on their distribution. So, sampling was performed using randomsystematic method in the key area. Sampling was done along 4 transects of 150 m which were vertical, in each site. Quadrate size and numbers were respectively determined using minimal area and statistic methods and 15 plots of 1 m2 were placed 10 m away from each other along each transect. Soil samples were taken from 020 cm at the first and end points of each transect according to the soil depth and gravel, clay, silt and sand percentages, organic matter, pH, lime, electrical conductivity, potassium and phosphorous were measured. Species type and vegetation cover were also determined. Twoway indicator species analysis (TWINSPAN) and principal components analysis (PCA) were used to plant communities and determining the most important factors affecting distribution of plant communities, respectively. The results showed that there are five ecological groups in the study area which were conformed to the plant. There is also a relationship between the plant communities' distribution and environmental factors and the parameters like texture, lime, nitrogen and potassium have the greatest impact on the distribution of plant communities among the study factors.