بررسي تطبيقي ملي‌شدن صنعت نفت و هسته‌اي ‌شدن از منظر تاثير عامل خارجي و نظام بين‌الملل در قالب نظريه روزكرانس و كاپلان

نظام‌ بين‌الملل به‌عنوان يك كل واحد كه هويت و موجوديتي مستقل و متمايز از واحدهاي تشكيل‌‌دهنده خود دارد، قيد و بندهاي رفتاري خاصي را ايجاد مي‌كند.‌ ماهيت محافظه‌كار نظام بين‌الملل، تغيير و تحول در ساختار و سلسله مراتب قدرت را مشكل و سخت مي‌سازد. به‌ويژه قدرت‌ها ي بزرگ در سطح نظام كه ساختار نظام بين‌الملل بر پايه آن‌ها شكل مي‌گيرد، به‌منظور حفظ وضع و نظم موجود و ثبات در نظام، اجازه ظهور قدرت‌ها ي بزرگ ديگر كه تغييرات ساختاري را در پي خواهند داشت، نمي‌دهند.كشورهايي كه با نظام بين‌الملل وحدت ايديولوژيك ندارند و سياست خارجي، انقلابي يا تجديدنظر‌طلب و مستقل نيز تعقيب كنند، با محدوديت‌هاي ساختاري بيشتري مواجه مي‌‌شوند. نهضت ملي‌شدن نفت و برنامه انرژي هسته‌اي ايران نيز رويكردي تجديد‌نظرطلب در سطح منطقه و جهاني تعقيب كردكه با محدوديت‌هاي ساختاري مواجه شدند. اين مقاله به‌دنبال پاسخ به اين سوال بوده است كه بازيگران مهم بين‌المللي (آمريكا، اتحاد جماهير شوروي (روسيه) و انگليس) چه رويكردي درقبال ملي‌شدن نفت در ايران و پرونده هسته‌اي دنبال كرده‌اند؟ فرضيه مقاله اين است كه ايران در نهضت ملي‌شدن نفت و برنامه انرژي هسته‌اي خود رويكردي تجديدنظر‌طلب را پي‌گيري مي‌كرد كه با مخالفت غربي‌ها‌ و محدوديت‌هاي ساختاري مواجه شد و رويكرد اصلي اين سه قدرت بزرگ، مخالفت با ملي‌شدن نفت و دست‌يابي ايران به انرژي هسته‌اي است و قدرت‌ها ي بزرگ به‌شدت با اين دو امر مخالفت كردند.