افزايش بهره وري بارش براي گندم ديم در شرايط مديريت برتر زراعي و آبياري محدود در بالا دست حوضه كرخه

Improvement of Rain Water Productivity in Producing Rainfed Wheat by Advanced Agronomic Scenarios and Limited Irrigation in Upper Karkheh River Basin

اين تحقيق با هدف بررسي تاثير روش هاي برتر مديريت آبي و زراعي بر عملكرد و بهره وري بارش براي گندم ديم در منطقه هنام شهرستان الشتر انجام گرديد. ابتدا مدل واسنجي و صحت سنجي شده AquaCrop براساس شرايط اقليمي و پايش زراعي 10 مزرعه گندم ديم منتخب منطقه در سال زراعي 93-1392 اجرا گرديد و سپس سناريوهاي مديريتي به منظور افزايش عملكرد و بهره وري بارش گندم ديم تعريف شد. در مرحله بعد، سناريوهاي برتر مديريتي در سال زراعي 94-1393 در سه مزرعه تحقيقاتي گندم ديم منطقه اجرا گرديد. در آزمايش هاي مزرعه اي دو سطح مديريت زراعي (برتر و سنتي) و دو سطح آبياري (ديم و تك آبياري بهاره) مورد مطالعه قرار گرفت. مطابق با بهترين سناريوهاي پيشنهادي مدل AquaCrop، تيمار تك آبياري بهاره با عمق ثابت 60 ميليمتر و در سه زمان اول، ميانه و انتهاي دوره گل دهي گندم ديم در مزارع تحقيقاتي اعمال گرديد. نتايج نشان داد كه در شـرايط ديـم، مديريت برتر زراعي بر مديريت سنتي زراعي برتري داشت، زيرا بهره وري بارش در مديريت برتر نسبت به مديريت سنتي زارع به ميزان 36 درصد افزايش يافت. با كاربرد تك آبياري بهاره، متوسط بهره وري كل آب (بارش + آبياري) در توليد گندم در سه مزرعه تحقيقاتي به 70/0 كيلوگرم بر متر مكعب افزايش يافت كه نسبت به شرايط ديم به طور متوسط 74 درصد افزايش نشان داد. نتايج نشان داد كه بهترين برنامه مديريتي در منطقه هنام تركيبي از مديريت برتر زراعي با تك آبياري بهاره به مقدار 60 ميلي متر در ميانه دوره گل دهي (زمان لقاح گل ها) گياه است، زيرا عملكرد دانه و بهره وري بارش را در مديريت سنتي زارع را به ترتيب به ميزان 176 و 134 درصد افزايش داد. نتايج آزمايش هاي زراعي تطابق خوبي با سناريوهاي پيشنهادي مدل AquaCrop داشت.

In order to evaluate the role of a limited irrigation and agronomic management scenarios on improving yield and rain water productivity (WP) of rainfed wheat, a field study was conducted at multiple farms of Honam (Lorestan Province) in the upper Karkheh River Basin (KRB), Iran. The calibrated and validated AquaCrop model was used to define the best management scenario in order to enhance yield and WP of rainfed wheat in upper KRB in 2013-2014. In the next step, the best management scenarios were carried out in three research fields of rainfed wheat in 2014-2015. In field experiments, the treatments included two main management (traditional and advanced management) and two levels of limited irrigation (rainfed, single irrigation of 60 mm at spring time). According to the best scenario of AquaCrop model, spring single irrigation with constant depth of 60 mm was applied at three times (the first, middle and end of flowering period). The result shows that under rainfed conditions, by using the advanced management, rain water productivity of wheat increased by 36% as compared to traditional management. The results of this study showed that a single irrigation application at spring time (during flowering stage) increased the average total water productivity of wheat to 0.70 kg m-3, an increase of 74% as compared to the traditional management. The optimum program was obtained by a combination of advanced agronomic management package with single irrigation of 60 mm at the middle of flowering stage, which increased yield and WP of rainfed wheat to 176% and 134%, respectively, as compared to traditional management. Results of field experiments were in good agreement with the proposed scenarios by AquaCrop model.