تاريخ معاصر ايران در حافظه‏ ي جمعي ايرانيان مطالعه‏ اي بين قومي

Contemporary history of Iran in the Iranian collective memory: A cross-ethnic study

مقاله‌ي حاضر حافظه‌ي جمعي ايرانيان را با توجه به چهار كادر اجتماعيِ حافظه (قوميت، نسل، مذهب و تحصيلات) مورد بررسي كمي قرار مي‌دهد. در مبحث «كادر اجتماعيِ حافظه‌ي جمعي» از نظريات هالبواكس، هابزباوم و رنجر و در بحث «نسل» و «تحصيلات» به ترتيب از رويكردهاي مانهايم، شومن و اسكات استفاده شد. با توجه به ماهيت بين قومي اين پژوهش،‌ تعداد 384 نمونه از سه مركز استان رشت (گيلان)، تبريز (آذربايجان شرقي) و سنندج (كردستان) به‌شيوه‌اي سهميه‌اياتفاقي انتخاب شد. نتايج نشان مي‌دهد قوميت به‌عنوان يك كادر اجتماعي تاثير چنداني در شكل‌دهي به حافظه‌ي جمعي ايرانيان نداشته و حافظه‌ي جمعي در بين ايرانيان بيش از آن‌كه قومي باشد ملي است. در مقابل،‌ كادرهاي اجتماعيِ مذهب، تحصيلات و به‌ويژه نسل از توان تبييني بالايي براي توضيح تفاوت‌ها در حافظه‌ي جمعي ايرانيان برخوردارند.

The pressent paper investigates Iranian collective memory quantitatively and considers four social cadres of  collective memory, namely ethnicity, generation, religion and education.  Halbwach’s, Hobsbawm’s, and Ranger’s theories of social cadres of memory, Mannheim’s theory of generation and Schuman’s and Scott’s theory of education were used. Having considered the crossethnic character in this study, 384 sles from three capitals of provinces, Rasht (Gilan), Tabriz (East Azerbaijan) and Sanandaj (Kurdistan), were chosen by quotahazard sling. Results show that ethnicity as one of the social cadres is not so effective and collective memory among Iranians is more of national rather than ethnic issue. On the other hand, social cadres of religion, education and, specially, generation is highly capable of explaining the differences in Iranian collective memory.