نظري بر نقش گروه‏هاي اسلام‌‏گرا در سومالي

A Study of the Role of Islamic Groups in Somalia

كشور سومالي پس از پشت‏سرگذاشتن دوره استعماري بريتانيا و ايتاليا به دوره‏اي از ديكتاتوري نظامي با الگوپذيري از شوروي، وارد شد. در دوره جنگ سرد هم به دليل موقعيت استراتژيكي خود به محلي براي رقابت شوروي و آمريكا تبديل‏شد. پس از فروپاشي شوروي و ديكتاتوري نظامي در سومالي (1991)، اين كشور به دليل ساختار سنتي قبيله‏اي، به صحنه جنگ داخلي ميان قبايل براي تصاحب قدرت سياسي مبدل‏شد. سازمان ملل متحد، تلاش‏هاي زيادي براي تشكيل دولت ملي و مركزي در اين كشور انجام‏داده‏ اما موفقيت چنداني به‏ دنبال‏ نداشته ‏است. در جنگ و هرج ‏و مرج داخلي سومالي در كنار اختلاف‏هاي قبيله‏اي، نقش گروه‏هاي اسلامي بنيادگرا نيز به ‏چشم‏ مي‏خورد. فعاليت اين گروه‏ها به‏ ويژه پس از فروپاشي ديكتاتوري زيادباره گسترش‏يافته و از اين زمان به بعد، گروه‏هاي اسلام‏گرا نقشي عمده در تحول‏هاي داخلي و روابط خارجي سومالي داشته‏اند. در سال‏هاي اخير، فعاليت دزدان دريايي سومالي در خليج عدن و تأثير هرج ‏و مرج و اختلاف‏هاي داخلي اين كشور بر ظهور و گسترش اين پديده، توجه بين‏المللي و منطقه‏اي را به خود جلب‏كرده، لزوم برقراري نظم و ثبات در اين كشور و به تبع آن، منطقه استراتژيكي شاخ آفريقا، خليج عدن و تنگه باب‏المندب را بيشتر نمايان‏ساخته‏است. هدف از نگارش مقاله حاضر، تبيين علل تكوين گروه‏هاي بنيادگراي اسلامي در سومالي، ارتباط اين گروه‏ها با القاعده و دزدان دريايي و چشم‏انداز شكل‏گيري دولت مركزي اسلامي در اين كشور است.

Putting behind a colonial period under Great Britain and Italy, Somalia experienced an age of military dictatorship that enforced former Soviet Union model of administration. During the Cold War, Somalia turned to be a field of competition for the Soviet Union and the United States because of its geopolitical situation. Upon the fall of the Soviet Union in 1991, Somalia became the scene of bloody civil war for political power because of its traditional tribal structure. The United Nations made many initiatives to establish a national and central government in this country, but all its efforts were in vain. Fundamentalist Islamic groups in Somalia, too, have a role in the commotions, tribal disputes and the civil war for power. The Islamic groups boosted political activities ever since the collapse of the Soviet Union so that today, they have a key role in domestic developments and foreign policy of Somalia. During the recent years, Somalia has become the focus of mass media because of the Somali pirates in the Gulf of Eden and the civil war that has attracted regional and international attention. Given the above, it is necessary to establish peace and security in this country and consequently in the strategic Horn of Africa, Gulf of Eden, and Bab el Mandeb. This paper intends to clarify reasons behind formation of Islamic fundamentalist groups in Somalia, their relationship with AlQaeda and the pirates, as well as hopes and prospects for formation of a central Islamic government in this African country.