پيش‌بيني تصميم‌گيري تحليلي توسط هيجان شادي و ابعاد سبك‌هاي شناختي با واسطه‌گري تمايلات فراشناختي

The prediction of analytic decision making by happiness and cognitive styles dimensions with the mediational role of metacognitive disposition

مقدمه: پژوهش حاضر در قالب يك مدل علّي، ساز و كار فرايند تصميم‌گيري را با رويكرد شناخت داغ مورد بررسي قرار داد. در اين راستا، مبتني بر مدل پردازش دوگانه كلازينسكي (2004)، هيجان شادي و ابعاد سبك‌هاي شناختي (نياز به شناخت، نياز به ساختار و نياز به قطعيت) به‌عنوان متغير برون‌زاد، تمايلات فراشناختي متغير واسطه‌اي و تصميم‌گيري تحليلي متغير درون‌زاد مدل در نظر گرفته شدند. روش: شركت‌كنندگان پژوهش، شامل 228 دانشجوي دختر و پسر مقطع كارشناسي دانشگاه شيراز بودند. مقياس نياز به شناخت (كاچيوپو و همكاران، 1996)، نياز به ساختار و نياز به قطعيت (تامپسون و همكاران، 1992)، به‌عنوان شاخص سبك‌هاي شناختي؛ مقياس شادي (ليبوميرسكي و لپر، 1999)؛ مقياس تفكر فعال روشنفكرانه (استانوويچ و وست، 2007) و مقياس تصميم‌گيري (كلازينسكي، 2001) مورداستفاده قرار گرفتند. پايايي ابزارهاي پژوهش به روش آلفاي كرونباخ و روايي آن‌ها به شيوه تحليل عاملي مورد تأييد قرار گرفت. يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهند كه هيجان شادي، تصميم‌گيري تحليلي را به‌صورت منفي پيش‌بيني مي‌كند؛ اين پيش‌بيني هم به‌صورت مستقيم و هم به‌صورت غيرمستقيم (از طريق واسطه‌گري تفكر روشنفكرانه) صورت مي‌گيرد؛ بدين شكل كه هيجان شادي پيش‌بيني كننده منفي تفكر روشنفكرانه است و در ادامه تفكر روشنفكرانه، تصميم‌گيري تحليلي را به‌صورت مثبت پيش‌بيني مي‌كند. در مقابل بعد نياز به شناخت (از ابعاد سبك‌هاي شناختي) به‌صورت مستقيم و غيرمستقيم (با واسطه‌گري تفكر روشنفكرانه)، تصميم‌ گيري تحليلي را به‌صورت مثبت پيش‌بيني مي‌كند. بعد دوم سبك‌هاي شناختي يعني نياز به ساختار پيش‌بيني كننده منفي تفكر روشنفكرانه است و بدين ترتيب با واسطه‌گري اين متغير، تصميم‌ گيري تحليلي را به‌صورت منفي پيش‌بيني مي‌كند. درنهايت يافته‌ها حاكي از آن بود كه بعد نياز به قطعيت پيش‌بيني كننده تصميم‌ گيري تحليلي نيست. نتيجه‌گيري: درمجموع نتايج پژوهش حاضر تائيدي است بر رويكرد شناخت داغ و به‌طور خاص مدل پردازش دوگانه كلازينسكي، مبني بر اينكه فرايندهاي شناختي، به‌ويژه تصميم‌گيري تحليلي، تحت تأثير حالات هيجاني، وضعيت انگيزشي (سبك‌هاي شناختي) و تمايلات فراشناختي مي‌باشند.

The aim of present study was investigating the mechanism of decision making process from the hot cognition view. So, the effect of happiness as an emotion and cognitive styles dimensions (need for cognition, need for structure and need for decisiveness) as a motivation index on analytic decision making (based on Klaczynski (2004) dual processes model) were checked. In this model, metacognitive disposition was the mediator variable. Actively openminded thinking checked as an index of metacognitive disposition. The sample group included 228 bachelor girl and boy students of Shiraz University. Need for cognition (Cacioppo, et. al., 1996), need for structure and need for decisiveness (Thompson et. al., 1992), happiness (lyubomirski & Lepper, 1999), actively openminded thinking (Stanovich & West, 2007) and decision making (Klaczynski, 2001) scales were performed. Validity and reliability of the scales confirmed.Result showed the negative direct and indirect (from openminded thinking) prediction of analytic decision making by happiness. This result repeated for need for cognition, but positively. Need for structure predicted decision making negatively and only trough openminded thinking variable. Need for decisiveness did not predict decision making. Therefore, this study confirmed dual processes model of decision making and the role of emotion, motivation and metacognition disposition in decision making process.