توليد و ارزيابي مقدماتي پايه هاي دورگ رويشي سيب (Mallus domestica Borkh.)

سیب یكی از مهم‌ترین درختان میوة دانه‌دار در جهان است و توسعة باغ‌ها روی پایه‌های رویشی از اولویت‌های كشور است. به‌منظور دستیابی به پایه‌های رویشی سیب سازگار با شرایط خاك كشور، تلاقی‌های هدفمندی بین ژنوتیپ‌های سیب پاكوتاه بومی ایران (آزایش اصفهان و مربایی مشهد) به‌عنوان والد مادری و پایه‌های رویشی (M9، M27 و B9) به‌عنوان والد پدری، از سال1384 لغایت سال1387 انجام گرفت. ارزیابی‌های مقدماتی نتاج ناشی از تلاقی‌ها و گرده‌افشانی آزاد برای گزینش پایة رویشی سیب با قابلیت افزایش رویشی آسان و همچنین مقاومت ظاهری به شتة مومی انجام گرفت. از مجموع 3032 دانهال، شمار 218 ژنوتیپ با قابلیت افزایش رویشی آسان و مقاومت ظاهری نسبت به شتة مومی انتخاب شدند. پس از غربال ثانویه در گلخانه با قلمه‌های خشبی و سامانة پاگرما (Bottom heat)، شمار سیزده ژنوتیپ آسان ریشه‌زا با شمار و طول ریشه و حجم پینه (كالوس)‌زایی بیشتر، انتخاب شدند. داده‌های به‌دست‌آمده نشان داد كه در میان تركیب تلاقی‌ها، نتاج مربوط به تركیب رقم آزایش اصفهان و پایه‌هایM9 ، B9و M27 دارای قابلیت ریشه‌زایی مناسب و نتاج تركیب رقم مربایی مشهد با پایه‌های تجاری یادشده، قابلیت ریشه‌زایی ضعیف‌تری از خود نشان دادند. نسبت شمار ریشه‌های اصلی به شمار ریشه‌های افشان در نتاج گرده‌افشانی آزاد ژنوتیپ‌های ایرانی بیشتر از پایه‌های خارجی بود. این صفت بر استقرار مناسب پایه در خاك و مقاومت به تنش خشكی اهمیت زیادی دارد و نشان‌دهندة سازگاری بیشتر این پایه‌های بومی با شرایط و محدودیت‌های خاكی كشور است.