بررسي داستان كيومرث در شاهنامه و تواريخ عربي متأثر از سيرالملوك ها بر اساس فزون‌متنيت ژنت

An Investigation of Kiumars Tale in Shahnameh and Arabic Histories Influenced by Seir al-Moluks based on Genette’s Hypertextuality

كيومرث در تمامي متون پهلوي و روايت هاي بازمانده از سيرالملوك ها، نخستين انسان معرفي شده است. بر اساس اين متون، نسل بشر پس از كشته شدن كيومرث در مواجهه با اهريمن و با همخوابگي مشي و مشيانه ادامه مي يابد اما شاهنامه فردوسي تنها متني است كه بر اساس آن، كيومرث نخستين پادشاه است. در شاهنامه فردوسي نبرد كيومرث با اهريمن نيز به گونه اي ديگر روايت شده است. مقايسه داستان كيومرث در شاهنامه و متون متأثر از سيرالملوك ها مي تواند نتايج تازه اي را درباره دگرگوني و انتقال كيومرث از اسطوره به متن ادبي مانند شاهنامه روشن سازد. فزون متنيت ژرار ژنت رويكردي است كه به ارتباط پيش متن و بيش متن مي پردازد. در انتقال يك متن به متن ديگر تغييراتي روي مي دهد كه گشتار ناميده مي شوند. بر مبناي مقايسه داستان كيومرث در شاهنامه و متون متأثر از سيرالملوك ها بر اساس فزون متنيت ژنت، گشتارهاي انبساط، برش و ارزش گذاري مهم ترين عوامل دگرگوني داستان كيومرث در روايت فردوسي است كه در جهت نمايشي كردن داستان، اسطوره زدايي و قابل باور كردن داستان و استحكام روابط طولي داستان با داستان هاي بعدي و هماهنگي رويدادها با نظام اعتقادي مخاطب شاهنامه صورت گرفته است.

In all Pahlavi texts and remained narratives of Seir alMoluks, Kiumars has been introduced as the first human being. According to these texts, the generation of mankind continues after the death of Kiumars in confrontation with Ahriman and the coitus of Ma and Maaneh. However, Ferdowsirsquo s Shahnameh is the only text in which Kiumars is the first king. In this text, the battle between Kiumars and Ahriman has been narrated in a different manner, too. Comparing the tale of Kiumars in Shahnameh with the texts influenced by Seir alMoluks can lead to new results about the changes and transference of Kiumars from myth to a literary text like Shahnameh. Gerard Genettersquo s hypertextuality is an approach which deals with the relationship between pretext and hypertext. In the transference of a text to other text various changes occur which are called transformation. Based on the comparison of Kiumars tale in Shahnameh with the texts influenced by Seir alMoluks according to Genettersquo s hypertextuality, the transformations of expansion, cutting and evaluation are the most important factors of changing of this tale in Ferdowsirsquo s narration which have been done to dramatize, demythologize and make believable this story as well as strengthen its linear relations with next stories and harmonize the events with the belief system and worldviews of Shahnamehrsquo s addressees.