تأثير تجاري‌شدن ترياك در تغيير وضعيت زمينداري و مناسبات شغلي در دوره قاجاريه

The Impact of Opium Trade on Land Status and Occupational Relations in Qajar Era

تا پيش از نيمه قرن نوزدهم ميلادي/سيزدهم قمري، كشت ترياك در ايران رواج چنداني نداشت و توليد آن تنها با هدف مصرف داخلي صورت مي گرفت. از نيمه دوم قرن نوزدهم/سيزدهم قمري، تحت تاثير تحولات اقتصادجهاني، برخي از محصولات مثل ترياك در كشورهاي پيراموني مانند ايران، به محصولات تجاري تبديل شد و بر برخي ابعاد اقتصادي اين دوره، مانند زمينداري و اشتغال، تاثير گذاشت. بازار پررونق جهاني ترياك و سود سرشار كشت خشخاش، موجب شد كه تجار و شاهزادگان ثروتمند، با خريد زمين به توليد ترياك بپردازند و بدين صورت، قشر تجار و شاهزادگان زميندار شكل گرفت. اين مسئله گران شدن زمين را باعث شد و به زودي، زمين به صورت يك كالاي سرمايه اي درآمد. در بخش اشتغال نيز، افزايش كشت ترياك و نياز فراوان اين محصول به نيروي كار، براي جمع آوري، موجب شد افراد بسياري در اين بخش به كار گرفته شوند؛ همچنين سود تجار در پرداخت نقدي دستمزد و نوع خاص اين محصول كه مصرف كردني براي همه افراد نبود، باعث شد كه دستمزد كالايي به صورت نقدي پرداخت شود كه اين مسئله به مناسبات كارمزدوري ياري رساند. اين پژوهش بر آن است كه براساس روش توصيفي تحليلي و با استفاده از منابع و مآخذ تاريخي، به بررسي رابطه تجاري شدن ترياك و افزايش زمينداري و اشتغال و تبديل مناسبات كاري، از كالايي به كارمزدوري، در دوره قاجاريه بپردازد.

By the mid ndash ninth century, the cultivation of opium was not prevalent as the result of domestic consumption. In the ninth century, the economic global changes led some products i.e. opium to become economical goods in countries like Iran. Subsequently, this change had impact on some economic conditions of this period including land owing and employment. The lucrative trade of opium and poppy concluded that the Iranian merchants and wealthy princess purchased land for cultivation of such products. Consequently, a new class of landowner was formed. This issue caused a significant increase in land price and also land was considered to be a capital goods. In employment field, the growth of opium cultivation concluded the employment of more labors for accumulation of this product in large scale. Subsequently, the wages of these labors were paid in cash. Such issue led to the enhancement in the relations between employer and employee. The present study tries to investigate the commercialization of opium and its effects on land status and occupational relations in Qajar era based on historical references with analytical descriptive approach.