بررسي تطبيقي وحدت وجود از ديدگاه جامي و شبستري

ʹUnity of Beingʹ in the Thoughts of Jāmi and Shabestari: A Comparative Analysis

نوشتار حاضر به تطبیق وحدت وجود در اندیشه ابن عربی با آرای جامی و شبستری در این باره پرداخته است. ابن‌عربی، در نضج و كمال نظریه وحدت وجود بسیار تأثیرگذار بوده است. شبستری و جامی، در میان نویسندگان وشاعران ایرانی پس از سده هفتم وهشتم هجری، از جمله كسانی هستند كه در انتقال اندیشه‌های  او نقش مهمی ایفا كرده‌اند. هم‌صدا با ابن عربی، بیانگر این اندیشه شدند كه در هستی، جز حق چیز دیگری وجود ندارد و هر آنچه به عنوان مظاهر كثرت مشاهده می‌شود، در واقع چیزی جز تجلی‌های گوناگون حضرت وجود، نیست. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد كه شبستری و جامی چون ابن عربی، حق را متجلی در جمیع اشیاء به تجلیات اسمایی می‌دانند و برای تبیین نظریه وحدت وجود، همچون ابن عربی، از ابزارهای بلاغی نظیر تمثیل «دریا و مظاهر آن»، «عدد»، «آینه و نور» و «تابش نور از پس آینه‌های رنگارنگ» بهره برده‌اند.

The present article attempts to compare the idea of ʹunity of Beingʹ in the thoughts of Ibn Arabi, Jāmi and Shabestari. Ibn Arabi has a key role in formation this idea. Among the poets and writers of 7th and 8th A.H. centuries, Jāmi and Shabestari played an important role in enforcing and developing the ideas of Ibn Arabi. Like Ibn Arabi, they believe that there is nothing in the universe other than the Truth (God) and all of the pluralities are the different manifestation of God. The present research shows that Jāmi and Shabestari, like Ibn Arabi, believe that all things are manifested in God; they use rhetorical mediums like sea and its manifestations, number, mirror and light, and glow of light through the colorful mirrors for explaining the idea of ʹunity of Beingʹ.