عرفان از غايت الهي تا غايات اومانيستي و دهري

Totality of Universal Man in Nahjul Balaghah

عرفان در مفهوم حقيقي آن، بدان جهت كه از سنخ سلوك و پيمودن است، غايت مند بوده و نيل به هدفي متعالي را مدّ نظر دارد. در انديشه عرفان هاي توحيدباور و خدامحور، انسان حلقه فرجامين زنجيره هستي نيست، بلكه اين زنجيره پس از او سير تكاملي دارد و در اوج كمال به ذات باري تعالي ختم مي شود. براين پايه، عرفان هاي مبتني‌بر اديان يك فصل مشترك غايي دارند كه عبارت از رهايي از بند وابستگي هاي مادي، شناخت خدا و وصول به حقيقت است. اما در سازمان انديشه و سلوك عرفان‌هاي كهن بشري كه مبناي توحيدي ندارند، غايت نيز الهيـ توحيدي نيست و طريق سلوك به خدا منتهي نمي شود؛ افزون بر اين، جنبه باطن-گرايانه و و تلاش براي رهايي از قيد ماديات، آن گونه كه در عرفان هايي كهن بشري وجود دارد، در تعاليم و سلوك آن‌هاديده نمي شود. عرفان هاي جديد به جهت اتكا بر عقلانيت سكولار و سازماندهيبراساس مقتضيات دنياي مدرنِ مادي-گرا، حركت به سمت تعالي معنوي و كمالحقيقي را مد نظر قرار نمي دهند. بلكه، اگر حركتي هم باشد از سنخ حركت دوري و چرخشي است كه در عمل به درجازدن منجر مي شود. برخي نيز كاملا ايستا بوده و غايت ويژه اي ندارند.

Mysticism in its real sense is purposeful and directed toward an ultimate goal, since it is a spiritual journey in nature. Man is not the ultimate being in the chain of creation according to the monotheistic Mysticism. Rather, the chain leads to a degree of perfection ending ultimately in its most perfect point to the Divine Being. On this basis, religion-based theosophies have a joint ultimate goal, i.e. breaking apart the shackles of material dependency, understanding God, and meeting the Truth. However, in the non-monotheistic schools of thought and spiritual practices dating back to the early human theosophical practices, the goal is not Divine-monotheistic either and spiritual journeys do not end in proximity to God. Moreover, the inherent aspects and the efforts to get rid of materiality – as seen in ancient practices of Mysticism – are absent in the teachings and spiritual journeys of these schools of thought. Due to reliance on secular rationality and reorganization of their fundamentals based on the prerequisites of the modern materialistic world, the new schools of Mysticism do not move toward spiritual excellence and real perfection; rather, the movement – if any – is of rotational type that ends in nowhere in practice. Some others are totally static without any goal in particular.